Ο αστικός δημόσιος χώρος θυμίζει σήμερα κινούμενη άμμο, κατακερματισμένος πλέον μεταξύ διαφορετικών ομάδων διεκδικητών, με πλήρη απουσία οργανωμένης διαχείρισης. Το σημερινό κράτος, αδύναμο οικονομικά και πτωχευμένο ουσιαστικά, εκχωρεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του δημόσιου χώρου είτε σε ανεξάρτητες αυτόνομες ομάδες είτε σε ιδρύματα. Το κράτος περιορίζεται στην πραγματικότητα είτε στον ρόλο του σιωπηλού παθητικού παρατηρητή είτε του δήθεν -και κατ’ ελάχιστο συμμετέχοντα- ελεγκτικού μηχανισμού. Υπάρχουν πλέον δυο είδη σχεδιασμών στην σημερινή περίοδο ύφεσης, και θα μου επιτραπεί να τα ονομάσω ο αυτονομημένος σχεδιασμός και ο ιδρυματικός σχεδιασμός. Αυτά τα δύο διαφορετικά είδη σχεδιασμών θα δημιουργήσουν ένα αποδεκτό αστικό τοπίο? Θα υπάρξει σε κάποια μελλοντική χρονική περίοδο ένα ισότροπο αστικό συνεχές? Δύσκολο, μια οι εφαρμοζόμενες πρακτικές ποικίλλουν από το την απλή μίμηση της αυτοφυούς βλάστησης μέχρι το υπερσχεδιασμένο (overdesigned) πρότυπο του ευρωπαϊκού χώρου. Ο λόγος είναι μάλλον απλός, χωρίς να τον διερευνήσουμε περαιτέρω. Η παντελής έλλειψη συνεννόησης -αλλά και κάποιων κοινών οραμάτων, πεποιθήσεων και στόχων-μεταξύ αυτών των δυνάμεων, οδηγεί σε αποσπασματικές και εμβαλωματικές επεμβάσεις, είτε χωρίς καμία συνοχή και συνέχεια, είτε με απουσία ύφους.
Αντιγράφω από την δημοσίευση: «Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στην προσπάθειά του να συμβάλει στην αντιμετώπιση της ύφεσης στην Αθήνα, διαθέτει χρήματα για τη μελέτη και την κατασκευή έξι παιδικών χαρών μέσω της πρότασης «πχ Αθήνα». Το έργο έχει αναλάβει ο κοινωφελής οργανισμός «Παραδείγματος Χάριν» και ξεκινάει από την 1η και τη 2η Δημοτική Κοινότητα με στόχο να επεκταθεί σε όλη την Αθήνα, παραδίδοντας τις παιδικές χαρές στο Δήμο Αθηναίων, «με το κλειδί στο χέρι». Και παρακάτω: «Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της παρέμβασης «π.χ. Αθήνα» από το αρχιτεκτονικό γραφείο bka architects στα πρώτα αυτά έργα αξιοποιεί τον κάθε χώρο, το χαρακτήρα και την ιστορία του, για να μεταμορφώσει την τυπική παιδική χαρά σε ένα λειτουργικό προορισμό για όλη την οικογένεια στον πυρήνα του αστικού ιστού».
Απλό φαινόμενο σε επανάληψη (deja vu) ή κάτι το καινοφανές? Υπό τον μανδύα μιας δωρεάς, μετά από το Rethink Athens, το -αντίπαλο από τα παλιά- ίδρυμα προχωρεί σε δωρεά ή χορηγία παιδικών χαρών για τα παιδιά της πόλης, ελλείψει συντεταγμένου κράτους.
Συμβαίνει ένα αριθμητικό παράδοξο σε μια χώρα που πλήττεται από βαθεία και παρατεταμένη ύφεση, που θα το αναλύσουμε εν συντομία στη συνέχεια. Να υποθέσουμε ότι υπάρχει έλλειψη στην Ελλάδα ειδικευμένων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Δυστυχώς όμως, δεν συμβαίνει αυτό. Υπάρχουν στην Ελλάδα Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, Μελετητές Δημοσίων Έργων, με τα αντίστοιχα Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07, των Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών, στην οποία κατηγορία υπάγονται και οι μελέτες παιδικών χαρών.
Σύμφωνα δε με μια απλή διαδικτυακή έρευνα στο ΥΠΕΚΑ –που είναι και αρμόδιο για την τήρηση του Μητρώου Μελετητών Δημοσίων Έργων- ο υφιστάμενος αριθμός Μελετητών που μπορούν να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών είναι παραπάνω από επαρκής. Αυτό ακριβώς είναι το αριθμητικό παράδοξο.
Συνοπτικά λοιπόν, σήμερα στις 14 Μαΐου 2013, υπάρχουν τα κάτωθι εν ισχύει Ατομικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07 των Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών:
Α’ Τάξεως: 1091 άτομα
Β’ Τάξεως: 266 άτομα
Γ’ Τάξεως: 339 άτομα
Χωρίς να επεκταθούμε στην περαιτέρω ανάλυση των Τάξεων Πτυχίου, συνολικά δηλαδή υπάρχουν εν δυνάμει 1696 Άτομα με ειδίκευση αλλά και δυνατότητα να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών. Εάν δε είναι πολύ μεγάλοι οι προϋπολογισμοί υλοποίησης αυτών των παιδικών χαρών, υπερβαίνοντες το ποσό των 113.221,00 Euro, τότε υπάρχουν και τα κάτωθι Εταιρικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07:
Δ’ Τάξεως: 37 Μελετητικές Εταιρίες
Ε’ Τάξεως: 40 Μελετητικές Εταιρίες
Η συνηθισμένη πρακτική στην ελληνική αυτοδιοικητική πραγματικότητα είναι η πλήρης απαξίωση των Μελετητών Μηχανικών, σε οποιοδήποτε είδος έργου. Τα έργα με τον χαρακτηρισμό του υπερεπείγοντος -για λόγους επικείμενων εκλογών ή χρηματοδοτήσεων- αναθέτονται με την διαδικασία της απευθείας ανάθεσης και συνεπώς με εξευτελιστικές αμοιβές, ήτοι το 30% του ορίου του Πτυχίου Α’ Τάξεως δηλαδή για την Κατηγορία 07 τα 3.777,00 Euro, χωρίς το ΦΠΑ! Κοινώς μια παιδική χαρά, στην τιμή των 3777,00/750,00= 5,03 νομιμοποιήσεων με τον Ν. 4014/2001 –και των οβιδιακών του μεταμορφώσεων- θεωρώντας τα 750,00 Euro μέση αμοιβή νομιμοποίησης αυθαιρέτου….
Η έννοια της απ’ ευθείας ανάθεσης είναι απλή και εν πολλοίς ορθή. Το Κράτος αναθέτει σε έναν νέο Μελετητή την εκπόνηση Μελέτης ώστε να μάθει, όχι μόνο το επιστημονικό τμήμα – που ούτως η άλλως το γνωρίζει από την εκπαίδευσή του σαν Μηχανικός- αλλά και την διοικητική διαδικασία που απορρέει από την υπογραφή μιας Σύμβασης Εκπόνησης Μελέτης, να αποκτήσει δηλαδή εμπειρία και σαν Ανάδοχος. Αυτό προϋποθέτει ότι η προηγούμενη απόκτηση εμπειρίας πραγματοποιείται δια μέσου της συμμετοχής των νέων Μελετητών Μηχανικών σε Μελετητικές ομάδες. Δεν μπορεί όμως να επαναλαμβάνεται επ’ αόριστον η διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης, για πολλούς και διαφόρους λόγους που δεν θα αναλύσουμε εδώ. Τότε ακολουθείται η συνηθισμένη διαδικασία ανάθεσης και εκπόνησης Μελέτης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον πολύπαθο Ν. 3316/2005. Δεν επαρκούν αυτές οι διαδικασίες? Προκηρύσσεται Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός, σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία. Απ’ ότι γίνεται εύκολα αντιληπτό, υπάρχει περίσσεια Νομοθεσίας σχετικά με την επιλογή Μελετητή(ων) και την ανάθεση Μελετών. Το γιατί δεν ακολουθείται ένας από αυτούς απλούς τρόπους, δεν θα το αναλύσουμε εδώ, μια και εκφεύγει του σκοπού αυτού εδώ του σημειώματος.
Αναρωτιόμαστε πολλές φορές όμως, σε τι αντικείμενο θα ασκηθούν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί και πως θα αποκτήσουν συνθετικά και σχεδιαστικά αντανακλαστικά. Στις οικοδομές που δεν γίνονται? Στα Δημόσια Κτίρια που δεν κατασκευάζονται? Στις διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου που δεν υλοποιούνται? Στις Πολεοδομικές Μελέτες που δεν προκυρήσσονται? Στις Αστικές Αναπλάσεις που δρομολογούνται με περίεργες διαδρομές? Στον Αστικό Σχεδιασμό που δεν υφίσταται καν θεσμικά? Θα μου πείτε ότι θα ασκηθούν στην νομιμοποίηση αυθαιρέτων, στο κλείσιμο των ημιυπαιθρίων, στις ενεργοβόρες ημιμόνιμες σιδηροκατασκευές αλήστου αισθητικής που κοσμούν τις παραλιακές και όχι μόνον περιοχές τις Ελλάδας. Ποιος ο λόγος λοιπόν να επενδυθούν πόροι σε νέα προγράμματα σχεδίασης και φωτορεαλιστικής απεικόνισης, σε προγράμματα βιοκλιματικού σχεδιασμού και τοπογραφικής αποτύπωσης, σε προγράμματα προμετρήσεων και εξαγωγής τευχών δημοπράτησης. Αλήθεια, γιατί να επενδυθούν κεφάλαια σε νέους υπολογιστές i7 με SSD, σε φωτογραφικούς inkjets εκτυπωτές και σε μεγάλα plotters? Απαιτούνται όλα αυτά για τις νομιμοποιήσεις των αυθαιρέτων? Εκτός και εάν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, περιοριστούν στην αέναη εκπόνηση διδακτορικών διατριβών αμφισβητούμενης χρησιμότητας και στάθμης.
Σε μια χώρα που τα στοιχεία της επίσημης αρχής (ΕΛΣΤΑΤ – Μάιος 2013), καταδεικνύουν ότι η ανεργία πλήττει το 27% του εργατικού δυναμικού , είναι εντελώς άκαιρη η ανάθεση μελετών σε γραφεία του εξωτερικού καθώς και η χρήση γκρίζων ημινόμιμων μεθόδων.
Όλοι μας –και εγώ πρώτος- ζηλεύω τις εκπληκτικές θεματικές παιδικές χαρές γνωστής σκανδιναβικής εταιρείας κατασκευής αστικού εξοπλισμού –που μάλιστα δύνανται να αποσταλούν και στην Ελλάδα- αλλά αυτό δεν βοηθά καθόλου την εγχώρια υφιστάμενη βιομηχανία αστικού εξοπλισμού, που αυτή την δύσκολη εποχή προσπαθεί να επιβιώσει. Οι ελληνικές βιομηχανίες έχουν δυναμικό, αλλά και τις απαραίτητες ποιοτικές πιστοποιήσεις, ώστε να κατασκευάσουν ότι προδιαγράφει ο Αρχιτέκτων Μελετητής στα Τεύχη Δημοπράτησης. Αναρωτιέμαι, αν τους στερήσουμε περαιτέρω αυτήν την δυνατότητα παραγωγής, πως θα μπορέσουν αυτές οι εταιρείες να προσλάβουν designers με όραμα, ώστε να μπορέσουν να παράγουν θεματικές παιδικές χαρές με όραμα, ανταγωνιζόμενες τις εξωχώριες κορυφαίες εταιρείες του συγκεκριμένου ειδικού απαιτητικού χώρου.
Αν νομίζουμε ότι με τον αέναο δανεισμό ιδεών και πόρων πρόκειται να αναστρέψουμε την επί μακρόν διαρκούσα ύφεση, τότε πλανώμεθα πλάνην οικτράν. Το ελληνικό Κράτος έχει επαρκέστατο θεσμικό απόθεμα για την υλοποίηση των παιδικών χαρών. Καλό είναι λοιπόν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες να συνάδουν με την υφιστάμενη νομοθεσία, ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η διαφάνεια αλλά και η αξιοποίηση του εγχώριου επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού. Τέτοιες «δωρεές» ή «χορηγίες» είναι απαξιωτικές προς το επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό της χώρας αλλά και προσβλητικές προς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.
Ας επιλέξουμε τελικά τι ζητάμε, αβίωτη συντήρηση ή βιώσιμη ανάπτυξη .-
Αναρτήσεις
