Ανάπλαση Παραλιακού Μετώπου Παλαιού Φαλήρου

    Σαν εισαγωγή, να επισημάνω ότι η μητροπολιτική παράκτια ζώνη αποτελεί ένα αξιόλογο χωρικό κεφάλαιο, ο σχεδιασμός του οποίου είναι κρίσιμος παράγοντας στην οικολογική ανασυγκρότηση και την αειφόρο διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος, αλλά ταυτοχρόνως και στην αναβάθμιση του ρόλου της πόλης στον διεθνή ανταγωνισμό μεταξύ μητροπόλεων, θέμα αιχμής στα πλαίσια των πολιτικών βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού χώρου, υιοθετημένο και από το υπό επικαιροποίηση νέο Ρυμοτομικό Σχέδιο Αθήνας (ΡΣΑ).

  Αναχαράσσω άραγε τα μυριόλεκτα? Ναι κατά μία έννοια, επαναλαμβάνοντας την άποψη συναδέλφων -με την οποία συμφωνώ αμέριστα- ώστε να γίνει αντιληπτή η απαιτούμενη διαδικασία και μεθοδολογία. Το Προεδρικό Διάταγμα των ακτών του Ανατολικού Σαρωνικού του 2004, θεσμικό καταστάλαγμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας μελέτης, ενδοδιοικητικής συνεργασίας και διαβούλευσης με το κοινό, εξισορροπεί με κανονιστικές διατάξεις (δηλαδή χρήσεις γης, όροι δόμησης) οικολογικούς και αναπτυξιακούς στόχους, ελέγχοντας κυρίως την επαπειλούμενη εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης, που είθισται να συνοδεύει την πολιτική ιδιωτικοποιήσεων, ενώ υπεισέρχεται έμμεσα μόνο, σε θέματα διαχείρισης με στόχο τη διαφύλαξη του δημόσιου χαρακτήρα της έκτασης. Αυτό όμως που πρέπει να επισημάνουμε είναι η διεθνής πρακτική. Στο διεθνή χώρο θεωρείται πλέον ανεπαρκής η κανονιστική πολιτική η οποία αντικαθίσταται από την «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών» (ΟΔΠΖ). Παράλληλα, η σχετική ευρωπαϊκή σύσταση δίνει εξαιρετικές κατευθύνσεις επ' αυτού, με έμφαση στην διοικητική αναδιάρθρωση και συντονισμό, την κατάργηση της πολυνομίας και τη συμμετοχή των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πόλεις με πετυχημένα παραδείγματα -όπως η Βαρκελώνη- διαθέτουν πάνω απ' όλα ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση με μακρά παράδοση στον τομέα της αστικής διαχείρισης (urban management) σε συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος όμως σέβεται το κύρος και τις κατευθύνσεις σχεδιασμού της Πόλης.(1) Αυτά και άλλα μπορεί να βρεί και να χρησιμοποιήσει μια Πόλη, όταν συμμετέχει σ’ ένα Δίκτυο Πόλεων, όπως για παράδειγμα το ICLEI.(2)

   Οι σύγχρονες αστικές περιοχές έχουν συχνά πυκνή δόμηση και πλήρη ανάπτυξη, αλλά οι δημόσιοι κοινόχρηστοι χώροι είναι υπερβολικά μεγάλοι και πολύ φτωχοί για να προσελκύσουν ανθρώπους ώστε να τους επισκεφτούν. Αυτό είναι και το λεγόμενο «σύνδρομο της Brazilia». Αναφέρομαι φυσικά στην από tabula rasa σχεδιασμό της ομώνυμης πόλης της Βραζιλίας –με τα υπέροχα κτίριά της- που προοριζόταν για εμβληματική πρωτεύουσα, αλλά δεν έγινε ποτέ… διαψεύδοντας τον οραματιστή και συνθέτη της. Ο λόγος? Μα οι μεγάλοι –σχεδόν αχανείς- δημόσιοι χώροι, που αναδεικνύουν μεν τα υπέροχα κτίσματα, αλλά απλά δεν λειτουργούν σαν συνδετικό στοιχείο ανάμεσά τους. Κι’ όμως…. οι μεγάλοι δημόσιοι χώροι βελτιώνουν τους πολεοδομικούς δείκτες και ιδιαίτερα τον δείκτη «τετραγωνικά ελεύθερου χώρου ανά άτομο». Είναι όμως αρκετό αυτό, η μήπως η συστηματική εξασφάλιση διάσπαρτων και κατανεμημένων κατά το δυνατό μικρότερων κοινοχρήστων χώρων στην πόλη (τα λεγόμενα και green corners), βελτιώνουν πραγματικά τους δείκτες? Η ευημερία των αριθμών δεν αποτελεί βεβαιότητα για την ευημερία των χρηστών μιας πόλης. Ζητούμενο πάντα είναι η ποιότητα διαβίωσης των χρηστών, είτε κατοίκων είτε επισκεπτών. Ένας δημόσιος χώρος χωρίς ζωή είναι σαν ένα άδειο θέατρο. Αυτό απλά σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με το έργο και γι’ αυτό απουσιάζουν οι θεατές. Αυτό που χρειάζεται μια ζωντανή πόλη είναι ένας συνδυασμός ελκυστικών δημόσιων χώρων με ομάδες ανθρώπων που θέλουν να τους χρησιμοποιήσουν. Η ζωή στον αστικό δημόσιο χώρο είναι αυτοτροφοδοτούμενη, και οι άνθρωποι πηγαίνουν εκεί που υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι. Οι αρχιτέκτονες επιπλέον θα πρέπει να ξεφύγουμε από τα στενά ασφυκτικά όρια της ιδιοκτησίας που μας ανατίθεται κάθε φορά να συνθέσουμε, και να στραφούμε περισσότερο προς τον ημιιδιωτικό ή τον ημιδημόσιο χώρο, και τελικά προς τον παραμελημένο αμιγή δημόσιο χώρο. Αυτός ακριβώς ο Δημόσιος χώρος πρέπει να λειτουργεί σαν συνδετικό κονίαμα στον Αστικό Ιστό –στην Πόλη δηλαδή- και να δημιουργεί ένα Αστικό συνεχές.

   Τα ρυμοτομικά σχέδια του 1950 δεν προέβλεπαν ικανή έκταση κοινόχρηστων χώρων, αλλά δεν υπολόγιζαν φυσικά και την σημερινή οικιστική πυκνότητα, όπως και δεν υπολόγιζαν και την εκτεταμένη χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου, Αυτή ακριβώς η έλλειψη σημαντικών κοινοχρήστων χώρων τοπικής εμβέλειας σε επίπεδο γειτονιάς στον αστικό ιστό, δημιουργεί επιτακτική την ανάγκη σύνδεσης της Πόλης του Παλαιού Φαλήρου με το παραλιακό μέτωπο. Και σε αυτόν τον τομέα, το Παλαιό Φάληρο είναι τυχερό, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω.

    Αφήνοντας πίσω μας την Πολεοδομική κλίμακα, θα κατέβουμε στην αρχιτεκτονική κλίμακα. Για την ακρίβεια θα κατέβουμε στην κλίμακα του πολύπαθου Αστικού Σχεδιασμού ιδιαίτερα του Αστικού Σχεδιασμού των Δημόσιων Κοινοχρήστων Χώρων. Η περιοχή προς ανάπλαση αφορά τον ανασχεδιασμό του θαλασσίου μετώπου της πόλης από τον λεγόμενο Φλοίσβο μέχρι τον Μπάτη και το Έδεμ. Πρόκειται για έναν σημαντικό δημόσιο τόπο της πόλης, γραμμικό, με περιορισμένο βάθος και μεγάλο μήκος, γεγονός που του προσδίδει ακριβώς τα χαρακτηριστικά του μετώπου -του λεπτού φλοιού δηλαδή- που απλώνεται στο όριο μεταξύ στεριάς και θάλασσας. Ο σχεδιασμός σε αυτό το όριο, δύσκολος αλλά και προκλητικός, οφείλει να συνυπάρξει και να συνδιαλλαγεί με το υδάτινο στοιχείο, δηλαδή τη φύση στην πιο ασταθή της μορφή. Πιστεύουμε πως πρέπει να διαφυλαχθεί το γοητευτικότερο στοιχείο Φαληρικής παραλίας, που είναι η ενιαία γραμμική πορεία περιπάτου σε επαφή γενικά με τον ανοικτό θαλάσσιο ορίζοντα. Είναι σκόπιμο κατά την άποψή μου να μην προταθεί καμία προέκταση κατασκευών μέσα στην θάλασσα -πλην μιας συγκεκριμένης περίπτωσης που θα αναφέρω ενδεικτικά στην συνέχεια- ούτε γενικά η αλλοίωση της φυσικής ακτογραμμής. Το παραλιακό μέτωπο μεταξύ Φλοίσβου και Μπάτη και κατ’ επέκταση μέχρι το Έδεμ, έχει μήκος περίπου 1350 μέτρα, που με μέσο πλάτος περί τα 50 μέτρα, μας δίνει μια συνολική κατά προσέγγιση έκταση 67 στρεμμάτων γραμμικού πάρκου. Κατά την άποψή μου όμως δεν σταματά εδώ. Συνεχίζεται και νοτιοδυτικά με το ρέμα της Πικροδάφνης, σε ένα διαφορετικό οικοσύστημα με μήκος 650 μέτρα περίπου, μέχρι την Λεωφόρο Αμφιθέας. Συνολικό μήκος δηλαδή «παραλιακού» μετώπου περί τα 2 χιλιόμετρα, χωρίς να υπολογίσουμε την συνέχεια του ρέματος στην ανατολική πλευρά της Λεωφόρου Αμφιθέας. Μια εξαιρετική ευκαιρία λοιπόν αναγέννησης αυτού του μοναδικού υδάτινου μετώπου που συνδυάζει θαλάσσιο αλλά και γλυκό νερό και με εξαιρετικές δυνατότητες ανάπλασης και διακριτικής παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον. Αλήθεια, φαντάζεστε σε έναν πεζόδρομο εδώ, τι εναλλαγή όψεων, φυγών και φυσικών στοιχείων θα παρουσίαζε και μάλιστα στο σύνολο του εποχιακού κύκλου?

   Είναι λοιπόν επιτακτικό ο διαθέσιμος χώρος του παραλιακού μετώπου να ενσωματωθεί αρχικά στο αστικό συνεχές της πόλης του Παλαιού Φαλήρου και να αποτελέσει μια προέκταση της πόλης. Λαμβάνοντας όμως και υπ’ όψη τον ισχυρό υπερτοπικό του χαρακτήρα –ότι δηλαδή αποτελεί παραδοσιακό πόλο έλξης για όλες σχεδόν τις περιοχές του Λεκανοπεδίου- επιβαρύνουμε τις παραμέτρους του σχεδιασμού ακόμα περισσότερο. Ακόμα και τώρα απαιτούνται πολλές θέσεις στάθμευσης, που επιβαρύνουν την κυκλοφορία, ειδικά τις μέρες σχόλης. Δεν αρκεί όμως αυτό. Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε αρχικά να μειωθεί με την απαιτούμενη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την χρήση των Δημόσιων Μέσων Μεταφοράς και κύρια των Επιφανειακών Μέσων Σταθερής Τροχιάς, αυτού δηλαδή που σε απλά ελληνικά ονομάζουμε τραμ!

    Κεντρική ιδέα της πρότασης ανάπλασης θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός συνεχόμενου γραμμικού χώρου –μιας διαδρομής δηλαδή- με επιλογές ψυχαγωγίας, παιχνιδιού, άσκησης, χαλάρωσης, εκπαίδευσης και πολιτισμού, μια αλληλουχία διαφοροποιημένων χώρων και ήπιων χρήσεων, με ποικίλες ποιότητες, που θα καλύπτουν μεν ένα ευρύ φάσμα χρήσεων, αλλά θα διατηρούν ωστόσο τα χαρακτηριστικά της ενότητας και της συνέχειας, που ο ίδιος ο χαρακτήρας του μετώπου επιβάλλει. Λόγω του νότιου προσανατολισμού του θαλασσίου μετώπου, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα σύστημα σκίασης τόσο με υψηλό πράσινο (δηλαδή δένδρα) όσο και τεχνητά σκίαστρα ( δηλαδή πέργκολες και κιόσκια), δημιουργώντας ένα είδος αλέας. Η διαδρομή αυτή με τα προτεινόμενα καθιστικά ανάμεσα στα δέντρα, θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη τους θερινούς μήνες κυρίως σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Η αλέα λειτουργεί ως ενδιάμεσο όριο - φίλτρο μεταξύ των δύο διακριτών τμημάτων του παραλιακού μετώπου: του πλακόστρωτου και της πράσινης ζώνης. Δημιουργεί μια διαφοροποιημένη σε ποιότητες διαδρομή, οριοθετείται από τα δέντρα και αποκτά την δική της κλίμακα και αισθητική. Η προτεινόμενη διαδρομή διαμορφώνει τελικά μια ενιαία εικόνα στην θέα του μετώπου προς και από τη θάλασσα. Η διαδρομή τις νυχτερινές ώρες με τον ειδικό φωτισμό των δένδρων, θα είναι περισσότερο φωτισμένη από το υπόλοιπο τμήμα του πλακόστρωτου και θα ενισχύει έτσι το αίσθημα της ασφάλειας για τους περιπατητές. Αυτή η λογική σύνθεσης στοχεύει στην δημιουργία ενός χώρου σε κίνηση, την απουσία ενός και μόνο προνομιακού σημείου, αποδίδοντας μια νέα διάσταση στο γραφικό, το εντάσσει στην οργάνωση του δημόσιου τοπίου της σύγχρονης πόλης.

   Τεχνητά στοιχεία του χώρου θα αποτελέσουν λοιπόν οι πέργκολες, τα κιόσκια, τα έργα τέχνης, οι πίδακες καθώς και η οριοθέτηση διακριτών ήπιων δραστηριοτήτων. Θα θεωρούσαμε μια ανάλαφρη εξέδρα μέσα στην θάλασσα στην περιοχή του Μπάτη –σε ανάμνηση της παλαιάς υφιστάμενης- ένα θετικό στοιχείο της σύνθεσης. Ανακαλεί μνήμες από το παρελθόν αυτό το παλαιό τοπόσημο, αλλά με νέα αισθητική και μορφή, δημιουργώντας ένα στοιχείο περιπάτου και παρατήρησης πραγματικά μέσα στο νερό.

   Ο σχεδιασμός λόγω στενότητας του χώρου μπορεί να είναι και πολυεπίπεδος. Με άλλα λόγια μπορούν να προβλεφθούν διαδρομές σε χαμηλότερα επίπεδα από το υφιστάμενο, ώστε να υπάρχει δυνατότητα περισσότερων παράλληλων δραστηριοτήτων, και η αποφυγή του φαινόμενου του παραλιακού μετώπου του Βόλου παραδείγματος χάριν, που η έλλειψη συνολικού σχεδιασμού έχει οδηγήσει σε αμηχανία διαχείρισης του κοινόχρηστου υπαίθριου χώρου. Το ίδιο φαινόμενο έχει επαναληφθεί και στην Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης, όπου η πυκνότητα των ευρηματικών κατά τα άλλα κατασκευών, εμποδίζουν τον περιπατητή να αναγνώσει το δομημένο οικιστικό περιβάλλον της Πόλης, λες και η Πόλη ντρέπεται να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο. Βασικός στόχος του σχεδιασμού θα πρέπει να είναι η εξυπηρέτηση και η ικανοποίηση όλων των ηλικιακών ομάδων των χρηστών με διαφορετικά ενδιαφέροντα και εκδηλώσεις. Δεν αισθάνονται και τόσο άνετα οι ηλικιωμένοι περιπατητές ή οι γονείς με μικρά παιδιά ανάμεσα σε νεαρούς με γρήγορα αγωνιστικά ποδήλατα και skateboards. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την διαδρομή των ΑΜΕΑ. Η σύνδεση της πόλης με το παραλιακό μέτωπο και την θάλασσα θα ήταν εύκολη αν δεν υπήρχε μια πρωτεύουσα οδική αρτηρία όπως η παραλιακή Λεωφόρος Ποσειδώνος, που παρουσιάζει πολλαπλή μορφή σαν εμπόδιο. Σε διαφορετικές εποχιακές χρονικές στιγμές είναι είτε υψηλού κορεσμού και χαμηλών ταχυτήτων είτε χαμηλού κορεσμού και υψηλών ταχυτήτων. Το διαθέσιμο πλάτος και η χάραξή της ευνοούν ακριβώς αυτό το φαινόμενο. Η περιβαλλοντική επίπτωση λόγω θορύβου μπορεί να αντιμετωπισθεί τόσο προς το μέρος της παράλιας διαδρομής όσο και προς το οικιστικό σύνολο, με σωστή μελέτη και εφαρμογή φράγματος πρασίνου. Η σύνδεση λοιπόν της πόλης με τη θάλασσα μπορεί να επιτευχθεί μόνο με αλλαγή επιπέδου στις προεκτάσεις των βασικών κάθετων οικιστικών αξόνων στην παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος. Ανάλογα με τα οριζόμενα στο ισχύον θεσμοθετημένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και στην επικαιροποιημένη Κυκλοφοριακή Μελέτη του Δήμου Παλαιού Φαλήρου. Υποψήφιες για τέτοια σύνδεση θα ήσαν οι οδοί Ναϊάδων ή η Αφροδίτης, η Αγίου Αλεξάνδρου ή η Αιόλου, η Αχιλλέως και τέλος η οδός Πικροδάφνης. Υπέργειες ή υπόγειες διαβάσεις? Κάθε λύση έχει τα υπέρ της και τα κατά της. Φυσικά και δεν θα υποδείξουμε εδώ την γενική αρχή, κάτι τέτοιο θα ήταν αντιεπιστημονικό και εντελώς επιπόλαιο. Άποψή μας είναι ότι η τελική επιλογή είναι θέμα μελέτης κατά περίπτωση, και εντάσσεται στον συνολικό σχεδιασμό του θαλασσίου μετώπου. Γενικά πάντως μιλώντας να επισημάνουμε ότι το κόστος ταπείνωσης του επιπέδου της παραλιακής Λεωφόρου Ποσειδώνος -διαρκούσης της βαθείας και παρατεταμένης ύφεσης- εκφεύγει των δυνατοτήτων χρηματοδότησης του κρατικού προυπολογισμού.

   Η υλοποίηση του τράμ στο παραλιακό μέτωπο δημιούργησε κάποια προβλήματα στις περιοχές από τις οποίες διέρχεται, και αυτό αφορά κυρίως την διευθέτηση του αστικού περιβάλλοντος. Η έλλειψη χώρου –ιδιαίτερα στο παραλιακό μέτωπο του Παλαιού Φαλήρου- και ειδικότερα μεταξύ Φλοίσβου και Μπάτη, αλλά και η έλλειψη τεχνικής πληροφόρησης, δημιούργησαν ένα θέμα κακής εφαρμογής με την πλήρη έλλειψη μελετών εφαρμογής μικρής κλίμακας ανά κόμβο, αυτό δηλαδή που βιώνει ο καθημερινός χρήστης. Η προχειρότητα του σχεδιασμού εμφαίνεται κυρίως στις αναγκαστικές διασταυρώσεις με την διαδρομή των αυτοκινήτων. Δεν αποτελεί αντικείμενό μας αυτή την στιγμή να αναλύσουμε περαιτέρω την πολεοδομική και πολιτική απόφαση καθώς και το οικονομικό σκέλος της λειτουργίας.

   Ένας θεσμοθετημένος ποδηλατόδρομος στο παραλιακό μέτωπο, θα αποτελούσε πραγματικό πόλο έλξης για όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής, αρκεί να μελετηθεί ορθά και με πληρότητα, με διαφοροποιημένο υλικό οδοστρώματος, με την ειδική σήμανση και με τις αναγκαίες εξυπηρετήσεις για τον ποδηλάτη. Νομίζω ότι ο φυσικός γεωγραφικός χώρος, με τις δυνατότητες που προσφέρει, θα τον αναδείκνυε μέσα στους πλέον ελκυστικούς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, για να μην ισχυριστώ στον πλέον ελκυστικό. Επιπλέον οι υπέργειες ή υπόγειες κατά περίπτωση διαβάσεις στην Παραλιακή Λεωφόρο, θα μπορούσαν να συνδέσουν τον παραλιακό ποδηλατόδρομο με το ευρύτερο –και πιθανά μελλοντικό- δίκτυο ποδηλατοδρόμων ή οδών ήπιας κυκλοφορίας ή ακόμα και οδών shared space του Δήμου Παλαιού Φαλήρου. Αλήθεια και ρεαλιστικά σκεπτόμενοι, η πόλη αυτή με τους σχετικά φαρδείς δρόμους και τις ήπιες γενικά κλίσεις –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- δεν φαντάζει ιδανική για την εφαρμογή τέτοιων βιώσιμων μεθόδων?

   Η προτεινόμενη φύτευση του παραλιακού μετώπου, θα πρέπει να επιλεγεί προσεκτικά, με γνώμονα την αισθητική και τις ανάγκες σε νερό ποτίσματος. Δεν ωφελεί να φυτεύουμε και να ξεραίνονται τα φυτά μέσα σ’ ένα έτος, έχοντας επιπλέον να αντιμετωπίσουν κατά τους χειμερινούς μήνες ισχυρούς ανέμους. Η ορθή επιλογή πρασίνου, ώστε να λειτουργεί και κατά τους χειμερινούς μήνες αφήνοντας τον ήλιο να διέλθει αλλά και σαν σκιερό φράγμα κατά τους θερινούς, συντελεί στο αίσθημα της άνεσης και συνεπώς συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας μιας περιοχής. Παράλληλα, η τοποθέτηση μέσου ύψους πρασίνου, δημιουργεί ένα φράγμα ήχου προς τον πεζόδρομο, απομειώνοντας τον θόρυβο της κυκλοφορίας. Ο αστικός εξοπλισμός -και αναφέρομαι φυσικά σε όλα τα επιμέρους αντικείμενα (δηλαδή παγκάκια, καλαθάκια αχρήστων, ποδηλατοστάτες, τηλεφωνικούς θαλάμους κτλ)- είναι ένα θέμα που… πονάει μεν λόγω τιμής, και θα πρέπει να επιλεχθεί από τους Μελετητές με την σύμφωνη πάντα άποψη και συνεργασία των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Παλαιού Φαλήρου, που κριτήριο -εκτός φυσικά από την πλέον χαμηλή τιμή- θα έπρεπε να είναι και η αισθητική, η αντοχή και η απουσία θάμβωσης και ανακλάσεων. Οι τεχνικές βιώσιμης διαχείρισης πόρων με την εξοικονόμηση ενέργειας στο παραλιακό μέτωπο του Παλαιού Φαλήρου μπορούν να επιτευχθούν κατά πρώτο με την χρήση ψυχρών δομικών υλικών, ώστε να μην ανεβαίνει η θερμοκρασία κατά τους θερινούς μήνες, κατά δεύτερο με την χρήση δημοτικών φωτιστικών τροφοδοτούμενων από ηλιακή ενέργεια και κατά τρίτο με γραμμικά συστήματα συλλογής και διήθησης βρόχινου νερού για πότισμα του πρασίνου. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ο συνολικός σχεδιασμός και η ορθή εφαρμογή συντελούν σε ένα σωστό έργο. Αντίθετα ο αποσπασματικός σχεδιασμός χωρίς συνθετικές αρχές, καταλήγει σε εμβαλωματικές και άστοχες επιλογές, που τελικά κοστίζουν πολύ περισσότερο. Σημειώνουμε εδώ, ότι και το αρτιότερο τεχνικό έργο χρήζει μεθοδευμένης συντήρησης και αναγκαίων επισκευών, που θα έπρεπε να συνυπολογίζεται στο συνολικό κόστος.

   Συμπερασματικά και επιγραμματικά μιλώντας, επισημαίνουμε καταληκτικά ότι η ανάπλαση του χώρου του παραλιακού μετώπου βασίζεται στα παρακάτω βασικά σημεία:

•  στην διατήρηση και ενίσχυση της γραμμικότητάς του υδάτινου μετώπου.
•  στην εξασφάλιση ενιαίων χαρακτηριστικών σε όλο το μήκος της διαδρομής.
•  στην εξασφάλιση της σύνδεσης του αστικού ιστού με το παραλιακό μέτωπο.
•  στην αξιοποίηση του φυσικών στοιχείων του χώρου με τη δημιουργία αισθητικών και λειτουργικών επεισοδίων ως χώρων στάσης.
• στην δημιουργία δενδροφυτευμένης διαδρομής ως εναλλακτικό σκιασμένο χώρο περιπάτου.
• στην ενσωμάτωση στον συνολικό σχεδιασμό και του ρέματος της Πικροδάφνης.
• στην δημιουργία ελαφριάς εξέδρας παρατήρησης στην περιοχή του Μπάτη.
• στην ενσωμάτωση του τράμ στον σχεδιασμό.
• στην δημιουργία ποδηλατοδρόμου και διαδρομής ΑΜΕΑ.
• στην επιλογή του σωστού φωτισμού.
• στην βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων.

   Καταλήγοντας, θα πρέπει όμως πρωτίστως να αποφασίσουμε τι είδους συνθήκες διαβίωσης θέλουμε στην Πόλη. Μας ενδιαφέρει τελικά η βιώσιμη ανάπτυξη ή η αβίωτη συντήρηση?

   Και η απόφαση αυτή είναι τελικά πολιτική.-

(1) «Να φέρουμε την φύση μέσα στην πόλη» Άρθρο της Μ. Ευαγγελλίδου – Εφημερίδα Ελευθεροτυπία 17.10 2009

(2) International Council for Local Environmental Initiatives

 ------------------------------------------

Στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Αρχιτεκτονική αντιμετώπιση του παραλιακού μετώπου από τον Μπάτη έως τον Φλοίσβο» στα πλαίσια της 1ης Έκθεσης Αρχιτεκτονικού Έργου – ΣΑΔΑΣ Αττικής - 02.10.2013

Παιδικές χαρές και άλλα δεινά

Ο αστικός δημόσιος χώρος θυμίζει σήμερα κινούμενη άμμο, κατακερματισμένος πλέον μεταξύ διαφορετικών ομάδων διεκδικητών, με πλήρη  απουσία οργανωμένης διαχείρισης. Το σημερινό κράτος, αδύναμο οικονομικά και πτωχευμένο ουσιαστικά, εκχωρεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του δημόσιου χώρου είτε σε ανεξάρτητες αυτόνομες ομάδες είτε σε ιδρύματα. Το κράτος περιορίζεται στην πραγματικότητα είτε στον ρόλο του σιωπηλού παθητικού παρατηρητή είτε του δήθεν -και κατ’ ελάχιστο συμμετέχοντα- ελεγκτικού μηχανισμού. Υπάρχουν πλέον δυο είδη σχεδιασμών στην σημερινή περίοδο ύφεσης, και θα μου επιτραπεί να τα ονομάσω ο αυτονομημένος σχεδιασμός και ο ιδρυματικός σχεδιασμός. Αυτά τα δύο διαφορετικά είδη σχεδιασμών θα δημιουργήσουν ένα αποδεκτό αστικό τοπίο? Θα υπάρξει σε κάποια μελλοντική χρονική περίοδο ένα ισότροπο αστικό συνεχές? Δύσκολο, μια οι εφαρμοζόμενες πρακτικές ποικίλλουν από το την απλή μίμηση της αυτοφυούς βλάστησης μέχρι το υπερσχεδιασμένο (overdesigned) πρότυπο του ευρωπαϊκού χώρου. Ο λόγος είναι μάλλον απλός, χωρίς να τον διερευνήσουμε περαιτέρω. Η παντελής έλλειψη συνεννόησης -αλλά και κάποιων κοινών οραμάτων, πεποιθήσεων και στόχων-μεταξύ αυτών των δυνάμεων, οδηγεί σε αποσπασματικές και εμβαλωματικές επεμβάσεις, είτε χωρίς καμία συνοχή και συνέχεια, είτε με απουσία ύφους.

Αντιγράφω από την δημοσίευση: «Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στην προσπάθειά του να συμβάλει στην αντιμετώπιση της ύφεσης στην Αθήνα, διαθέτει χρήματα για τη μελέτη και την κατασκευή έξι παιδικών χαρών μέσω της πρότασης «πχ Αθήνα». Το έργο έχει αναλάβει ο κοινωφελής οργανισμός «Παραδείγματος Χάριν» και ξεκινάει από την 1η και τη 2η Δημοτική Κοινότητα με στόχο να επεκταθεί σε όλη την Αθήνα, παραδίδοντας τις παιδικές χαρές στο Δήμο Αθηναίων, «με το κλειδί στο χέρι». Και παρακάτω:  «Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της παρέμβασης «π.χ. Αθήνα» από το αρχιτεκτονικό γραφείο bka architects στα πρώτα αυτά έργα αξιοποιεί τον κάθε χώρο, το χαρακτήρα και την ιστορία του, για να μεταμορφώσει την τυπική παιδική χαρά σε ένα λειτουργικό προορισμό για όλη την οικογένεια στον πυρήνα του αστικού ιστού».

Απλό φαινόμενο σε επανάληψη (deja vu) ή κάτι το καινοφανές?  Υπό τον μανδύα μιας δωρεάς, μετά από το Rethink Athens, το -αντίπαλο από τα παλιά- ίδρυμα προχωρεί σε δωρεά ή χορηγία παιδικών χαρών για τα παιδιά της πόλης, ελλείψει συντεταγμένου κράτους.

Συμβαίνει ένα αριθμητικό παράδοξο σε μια χώρα που πλήττεται από βαθεία και παρατεταμένη ύφεση, που θα το αναλύσουμε εν συντομία στη συνέχεια. Να υποθέσουμε ότι υπάρχει έλλειψη στην Ελλάδα ειδικευμένων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Δυστυχώς όμως, δεν συμβαίνει αυτό. Υπάρχουν στην Ελλάδα Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, Μελετητές Δημοσίων Έργων, με τα αντίστοιχα Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07, των Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών, στην οποία κατηγορία υπάγονται και οι μελέτες παιδικών χαρών.

Σύμφωνα δε με μια απλή διαδικτυακή έρευνα στο ΥΠΕΚΑ –που είναι και αρμόδιο για την τήρηση του Μητρώου Μελετητών Δημοσίων Έργων- ο υφιστάμενος αριθμός Μελετητών που μπορούν να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών είναι παραπάνω από επαρκής. Αυτό ακριβώς είναι το αριθμητικό παράδοξο.

Συνοπτικά λοιπόν, σήμερα στις 14 Μαΐου 2013, υπάρχουν τα κάτωθι εν ισχύει Ατομικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07 των Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών:

Α’ Τάξεως: 1091 άτομα

Β’ Τάξεως:   266  άτομα

Γ’ Τάξεως:   339 άτομα

Χωρίς να επεκταθούμε στην περαιτέρω ανάλυση των Τάξεων Πτυχίου, συνολικά δηλαδή υπάρχουν εν δυνάμει 1696 Άτομα με ειδίκευση αλλά και δυνατότητα να εκπονήσουν μελέτες παιδικών χαρών. Εάν δε είναι πολύ μεγάλοι οι προϋπολογισμοί υλοποίησης αυτών των παιδικών χαρών, υπερβαίνοντες το ποσό των 113.221,00 Euro, τότε υπάρχουν και τα κάτωθι Εταιρικά Μελετητικά Πτυχία στην Κατηγορία 07:

Δ’ Τάξεως:     37 Μελετητικές Εταιρίες

Ε’ Τάξεως:     40  Μελετητικές Εταιρίες

Η συνηθισμένη πρακτική στην ελληνική αυτοδιοικητική πραγματικότητα είναι η πλήρης απαξίωση των Μελετητών Μηχανικών, σε οποιοδήποτε είδος έργου. Τα έργα με τον χαρακτηρισμό του υπερεπείγοντος -για λόγους επικείμενων εκλογών ή  χρηματοδοτήσεων- αναθέτονται με την διαδικασία της απευθείας ανάθεσης και συνεπώς με εξευτελιστικές αμοιβές, ήτοι το 30% του ορίου του Πτυχίου Α’ Τάξεως δηλαδή για την Κατηγορία 07 τα 3.777,00 Euro, χωρίς το ΦΠΑ!  Κοινώς μια παιδική χαρά, στην τιμή των 3777,00/750,00= 5,03 νομιμοποιήσεων με τον Ν. 4014/2001 –και των οβιδιακών του μεταμορφώσεων- θεωρώντας τα 750,00 Euro μέση αμοιβή νομιμοποίησης αυθαιρέτου….

Η έννοια της απ’ ευθείας ανάθεσης είναι απλή και εν πολλοίς ορθή. Το Κράτος αναθέτει σε έναν νέο Μελετητή την εκπόνηση Μελέτης ώστε να μάθει, όχι μόνο το επιστημονικό τμήμα – που ούτως η άλλως το γνωρίζει από την εκπαίδευσή του σαν Μηχανικός- αλλά και την διοικητική διαδικασία που απορρέει από την υπογραφή μιας Σύμβασης Εκπόνησης Μελέτης, να αποκτήσει δηλαδή εμπειρία και σαν Ανάδοχος. Αυτό προϋποθέτει ότι η προηγούμενη απόκτηση εμπειρίας  πραγματοποιείται δια μέσου της συμμετοχής των νέων Μελετητών  Μηχανικών σε Μελετητικές ομάδες. Δεν μπορεί όμως να επαναλαμβάνεται επ’ αόριστον η διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης, για πολλούς και διαφόρους λόγους που δεν θα αναλύσουμε εδώ. Τότε ακολουθείται η συνηθισμένη διαδικασία ανάθεσης και εκπόνησης Μελέτης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον πολύπαθο Ν. 3316/2005. Δεν επαρκούν αυτές οι διαδικασίες? Προκηρύσσεται Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός, σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία. Απ’ ότι γίνεται εύκολα αντιληπτό, υπάρχει περίσσεια Νομοθεσίας σχετικά με την επιλογή Μελετητή(ων) και την ανάθεση Μελετών. Το γιατί δεν ακολουθείται ένας από αυτούς  απλούς τρόπους, δεν θα το αναλύσουμε εδώ, μια και εκφεύγει του σκοπού αυτού εδώ του σημειώματος.

Αναρωτιόμαστε πολλές φορές όμως, σε τι αντικείμενο θα ασκηθούν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί και πως θα αποκτήσουν συνθετικά και σχεδιαστικά αντανακλαστικά. Στις οικοδομές που δεν γίνονται? Στα Δημόσια Κτίρια που δεν κατασκευάζονται? Στις διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου που δεν υλοποιούνται? Στις Πολεοδομικές Μελέτες που δεν προκυρήσσονται? Στις Αστικές Αναπλάσεις που δρομολογούνται με περίεργες διαδρομές? Στον Αστικό Σχεδιασμό που δεν υφίσταται καν θεσμικά? Θα μου πείτε ότι θα ασκηθούν στην νομιμοποίηση αυθαιρέτων, στο κλείσιμο των ημιυπαιθρίων, στις ενεργοβόρες ημιμόνιμες σιδηροκατασκευές αλήστου αισθητικής που κοσμούν τις παραλιακές και όχι μόνον περιοχές τις Ελλάδας. Ποιος ο λόγος λοιπόν να επενδυθούν πόροι σε νέα προγράμματα σχεδίασης και φωτορεαλιστικής απεικόνισης, σε προγράμματα βιοκλιματικού σχεδιασμού και τοπογραφικής αποτύπωσης, σε προγράμματα προμετρήσεων και εξαγωγής τευχών δημοπράτησης. Αλήθεια, γιατί να επενδυθούν κεφάλαια σε νέους υπολογιστές i7 με SSD, σε φωτογραφικούς inkjets εκτυπωτές και σε μεγάλα plotters?  Απαιτούνται όλα αυτά για τις νομιμοποιήσεις των αυθαιρέτων? Εκτός και εάν οι νέοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί, περιοριστούν στην αέναη εκπόνηση διδακτορικών διατριβών αμφισβητούμενης χρησιμότητας και στάθμης.

Σε μια χώρα που τα στοιχεία της επίσημης αρχής (ΕΛΣΤΑΤ – Μάιος 2013), καταδεικνύουν ότι η ανεργία πλήττει το 27% του εργατικού δυναμικού , είναι εντελώς άκαιρη η ανάθεση μελετών σε γραφεία του εξωτερικού καθώς και η χρήση γκρίζων ημινόμιμων μεθόδων.

Όλοι μας –και εγώ πρώτος- ζηλεύω τις εκπληκτικές θεματικές παιδικές χαρές γνωστής σκανδιναβικής εταιρείας κατασκευής αστικού εξοπλισμού –που μάλιστα δύνανται να αποσταλούν και στην Ελλάδα- αλλά αυτό δεν βοηθά καθόλου την εγχώρια υφιστάμενη βιομηχανία αστικού εξοπλισμού, που αυτή την δύσκολη εποχή προσπαθεί να επιβιώσει. Οι ελληνικές βιομηχανίες έχουν δυναμικό, αλλά και τις απαραίτητες ποιοτικές πιστοποιήσεις, ώστε να κατασκευάσουν ότι προδιαγράφει ο Αρχιτέκτων Μελετητής στα Τεύχη Δημοπράτησης. Αναρωτιέμαι, αν τους στερήσουμε περαιτέρω αυτήν την δυνατότητα παραγωγής, πως θα μπορέσουν αυτές οι εταιρείες να προσλάβουν designers με όραμα, ώστε να μπορέσουν να παράγουν θεματικές παιδικές χαρές με όραμα, ανταγωνιζόμενες τις εξωχώριες κορυφαίες εταιρείες του συγκεκριμένου ειδικού απαιτητικού χώρου.

Αν νομίζουμε ότι με τον αέναο δανεισμό ιδεών και πόρων πρόκειται να αναστρέψουμε την επί μακρόν διαρκούσα ύφεση, τότε πλανώμεθα πλάνην οικτράν. Το ελληνικό Κράτος έχει επαρκέστατο θεσμικό απόθεμα για την υλοποίηση των παιδικών χαρών. Καλό είναι λοιπόν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες να συνάδουν με την υφιστάμενη νομοθεσία, ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η διαφάνεια αλλά και η αξιοποίηση του εγχώριου επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού. Τέτοιες «δωρεές» ή «χορηγίες» είναι απαξιωτικές προς το επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό της χώρας αλλά και προσβλητικές προς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Ας επιλέξουμε τελικά τι ζητάμε, αβίωτη συντήρηση ή βιώσιμη ανάπτυξη .-

Χρηματοδοτικά Μέσα Ανάπτυξης

    Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ είναι μια πολιτική επενδύσεων. Στηρίζει τη δημιουργία απασχόλησης, την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την αειφόρο ανάπτυξη. Οι επενδύσεις αυτές συμβάλλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής "Ευρώπη 2020". Με την περιφερειακή πολιτική η ΕΕ εκφράζει επίσης την αλληλεγγύη της προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και περιφέρειες, με τη συγκέντρωση πόρων σε περιοχές και τομείς όπου μπορούν να έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Η περιφερειακή πολιτική στοχεύει στη μείωση των σοβαρών οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων που υπάρχουν ακόμη ανάμεσα στις περιφέρειες της Ευρώπης. Αν δεν εξαλειφθούν αυτές οι ανισότητες, κινδυνεύουν ορισμένοι από τους ακρογωνιαίους λίθους της ΕΕ, όπως η μεγάλη ενιαία αγορά και το νόμισμά της το ευρώ. Το διάστημα 2007-2013, η ΕΕ θα επενδύσει συνολικά 347 δισεκατομμύρια ευρώ στις περιφέρειες της Ευρώπης. Η χρηματοδότηση αυτή συμβάλλει για παράδειγμα στη βελτίωση των μεταφορών και των διαδικτυακών συνδέσεων σε απομακρυσμένες περιοχές, στην τόνωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε μειονεκτούσες περιοχές, στις επενδύσεις σε ένα καθαρότερο περιβάλλον και στη βελτίωση της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων. Τα κονδύλια της ΕΕ επενδύονται επίσης στην καινοτομία, στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και μεθόδων παραγωγής, στην ενεργειακή απόδοση και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, χρηματοδοτείται από τρία Ταμεία, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) και το Ταμείο Συνοχής (Τ.Σ.), με τα οποία και υλοποιείται στον ελλαδικό Χώρο το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007 -2013.

1.0. Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (E.R.D.F.:European Regional Development Fund).
    Το ΕΤΠΑ αποσκοπεί στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της μείωσης των περιφερειακών ανισορροπιών. Συγκεκριμένα, το ΕΤΠΑ χρηματοδοτεί:
α) άμεσες ενισχύσεις για επενδύσεις που πραγματοποιούνται σε επιχειρήσεις (ειδικότερα σε ΜΜΕ) προκειμένου να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας
β) έργα υποδομής που αφορούν κυρίως την έρευνα και την καινοτομία στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, του περιβάλλοντος, της ενέργειας και των μεταφορών
γ) χρηματοδοτικά μέσα (επιχειρηματικά κεφάλαια, ταμεία τοπικής ανάπτυξης, κλπ.) με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης και την προώθηση της συνεργασίας

μεταξύ των πόλεων και των περιφερειών
δ) μέτρα τεχνικής βοήθειας.

    Το ΕΤΠΑ μπορεί να παρέμβει στο πλαίσιο των τριών νέων στόχων της περιφερειακής πολιτικής. Αναλυτικότερα:

1.1. Στόχος 1. Σύγκλιση.
Στην περιοχή του στόχου σύγκλιση, το ΕΤΠΑ εστιάζει τη συνδρομή που χορηγεί στον εκσυγχρονισμό και τη διαφοροποίηση των οικονομικών δομών, καθώς και στη διατήρηση ή τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας. Οι δράσεις που υλοποιούνται με χρηματοδότηση του ΕΤΠΑ αφορούν τους ακόλουθους τομείς:
- έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη (Ε&ΤΑ)
- καινοτομία και επιχειρηματικότητα
- κοινωνία της πληροφορίας
- περιβάλλον
- πρόληψη κινδύνων
- τουρισμός
- πολιτισμός
- μεταφορές
- ενέργεια
- εκπαίδευση
- υγεία

1.2. Στόχος 2.  Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση.
    Οι προτεραιότητες του στόχου περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση αρθρώνονται γύρω από τρεις άξονες:
- καινοτομία και οικονομία της γνώσης: ενίσχυση των περιφερειακών δυνατοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας και ενίσχυση

των νέων χρηματοδοτικών μέσων, κυρίως για τις επιχειρήσεις που συνδέονται με την οικονομία της γνώσης.
- περιβάλλον και πρόληψη των κινδύνων: αποκατάσταση των μολυσμένων εκτάσεων, τόνωση της ενεργειακής απόδοσης, προαγωγή καθαρών δημόσιων αστικών μεταφορών και κατάρτιση

σχεδίων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων.
- πρόσβαση σε υπηρεσίες μεταφορών και τηλεπικοινωνιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος.

1.3. Στόχος 3.  Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία.
    Όσον αφορά τον στόχο ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία, η συνδρομή του ΕΤΠΑ επικεντρώνονται σε τρεις άξονες:
- ανάπτυξη διασυνοριακών οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.
- καθιέρωση και ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της διμερούς συνεργασίας μεταξύ θαλάσσιων περιφερειών.
- ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της περιφερειακής πολιτικής μέσω της προώθησης της διαπεριφερειακής συνεργασίας, της ανάπτυξης δικτύων και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ των

περιφερειακών και των τοπικών αρχών.
    Το ΕΤΠΑ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις εδαφικές ιδιαιτερότητες. Χρηματοδοτεί δράσεις που στοχεύουν να αμβλύνουν τα οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα των αστικών περιοχών. Επίσης, προνομιακής μεταχείρισης τυγχάνουν οι περιοχές με φυσικά γεωγραφικά μειονεκτήματα (νησιωτικές, ορεινές ή αραιοκατοικημένες περιοχές), καθώς και οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες, οι οποίες λαμβάνουν πρόσθετες πιστώσεις ως αντιστάθμιση στην απομόνωσή τους.

2.0. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (E.S.F.: European Social Fund)
    Το ΕΚΤ αποσκοπεί στη βελτίωση των θέσεων απασχόλησης και των δυνατοτήτων απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρεμβαίνει στο πλαίσιο των στόχων σύγκλιση και περιφερειακή

ανταγωνιστικότητα και απασχόληση. Το ΕΚΤ χρηματοδοτεί τις δράσεις των κρατών μελών στους ακόλουθους τομείς:
- προσαρμογή των απασχολουμένων και των επιχειρήσεων: συστήματα δια βίου μάθησης, σχεδιασμός και προώθηση καινοτόμων οργανώσεων εργασίας.
- πρόσβαση στην απασχόληση των ατόμων που αναζητούν εργασία, των άεργων, των γυναικών και των μεταναστών.
- κοινωνική ένταξη των μειονεκτικών ατόμων και καταπολέμηση των διακρίσεων στην αγορά εργασίας.
- ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της μεταρρύθμισης των εκπαιδευτικών συστημάτων και της δικτύωσης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

3.0. Ταμείο Συνοχής (C.F.: Cohesion Fund)
    Το Ταμείο Συνοχής παρέχει βοήθεια στα κράτη μέλη που έχουν κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ) κατώτερο του 90% του κοινοτικού μέσου όρου, με στόχο τη μείωση της οικονομικής και κοινωνικής τους υστέρησης και τη σταθεροποίηση της οικονομίας τους. Χρηματοδοτεί δράσεις στο πλαίσιο του στόχου σύγκλιση και υπόκειται εφεξής στους ίδιους κανόνες προγραμματισμού, διαχείρισης και ελέγχου όπως το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ. Για το διάστημα 2007-2013, το Ταμείο Συνοχής χρηματοδοτεί δράσεις στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Εσθονία, την Κύπρο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Μάλτα, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και την Τσεχική Δημοκρατία. Η Ισπανία είναι επιλέξιμη για μεταβατική στήριξη δεδομένου ότι το κατά κεφαλή εθνικό ακαθάριστο εισόδημά της είναι κατώτερο του μέσου όρου της Ευρώπης των 15. Το Ταμείο Συνοχής χρηματοδοτεί δράσεις στους ακόλουθους τομείς:
- διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ιδίως τα έργα προτεραιότητας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που καθορίζονται από την Ένωση.
- περιβάλλον: στον τομέα αυτό, το Ταμείο Συνοχής μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει έργα που συνδέονται με την ενέργεια και τις μεταφορές, στο βαθμό που παρουσιάζουν σαφή πλεονεκτήματα για το περιβάλλον, ενεργειακή απόδοση, χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών, προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών, ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, κλπ. Το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει (με ειδική πλειοψηφία) την αναστολή της χρηματοδοτικής βοήθειας του Ταμείου Συνοχής σε περίπτωση που ένα κράτος παρουσιάσει υπερβολικό δημόσιο έλλειμμα, αν δεν λάβει μέτρα για την επανόρθωση αυτής της κατάστασης ή αν τα μέτρα που λαμβάνονται κρίνονται ανεπαρκή.

4.0. Βιώσιμη Πολιτική Συνοχής
    Τέσσερις κοινές πρωτοβουλίες αναπτύχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής), σε συνεργασία με τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, στο πλαίσιο της περιόδου προγραμματισμού 2007-2013, προκειμένου η πολιτική συνοχής να καταστεί πιο αποδοτική και βιώσιμη. Δύο από αυτές αφορούν την προώθηση μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής (JEREMIE και JESSICA), ενώ οι άλλες δύο (JASPERS και JASMINE) λειτουργούν ως μέσα παροχής τεχνικής βοήθειας.
4.1. JEREMIE: Οι Κοινοί Ευρωπαϊκοί Πόροι για τις Μικρές Επιχειρήσεις και τις Μεσαίες Επιχειρήσεις (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναπτύχθηκε από κοινού με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Προωθεί τη χρήση μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση μέσω των παρεμβάσεων των διαρθρωτικών ταμείων.
4.2. JESSICA: Η Κοινή Ευρωπαϊκή Υποστήριξη για Βιώσιμες Επενδύσεις σε Αστικές Περιοχές (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναπτύχθηκε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB). Στηρίζει τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και ανάπλαση μέσω μηχανισμών χρηματοοικονομικής τεχνικής.
4.3. JASPERS: Η Κοινή Βοήθεια για τη Στήριξη Σχεδίων στις Ευρωπαϊκές Περιφέρειες (Joint Assistance to Support Projects in European Regions) είναι ένα μέσο παροχής τεχνικής βοήθειας στις δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΕ μεταξύ 2004 και 2007. Προσφέρει στα εν λόγω κράτη μέλη την απαιτούμενη υποστήριξη για την προετοιμασία μεγάλων έργων υψηλής ποιότητας, τα οποία θα συγχρηματοδοτηθούν από τα ευρωπαϊκά ταμεία.
4.4. JASMINE: Η Κοινή Δράση για τη Στήριξη Μικροχρηματοπιστωτικών Οργανισμών στην Ευρώπη (Joint Action to Support Micro-finance Institutions in Europe) στοχεύει στην παροχή τόσο τεχνικής συνδρομής όσο και χρηματοοικονομικής υποστήριξης σε μη τραπεζικούς παρόχους μικροπιστώσεων και τους βοηθάει να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους, να επεκταθούν και να γίνουν βιώσιμοι. Η JASMINE αποσκοπεί επίσης στην προώθηση των ορθών πρακτικών στο πεδίο των μικροπιστώσεων και στην εκπόνηση ενός κώδικα δεοντολογίας για τους οργανισμούς μικροπιστώσεων.

5.0. JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas)
    Η JESSICA (Κοινή Ευρωπαϊκή Υποστήριξη για Βιώσιμες Επενδύσεις σε Αστικές Περιοχές) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναπτύχθηκε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB). Στηρίζει τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και ανάπλαση μέσω μηχανισμών χρηματοοικονομικής τεχνικής, και λόγω του αντικειμένου της, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να επιλέξουν να επενδύσουν μέρος των χρηματοδοτήσεών τους από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ σε ταμεία ανανεωμένων πιστώσεων, για να συμβάλλουν στην ανακύκλωση των οικονομικών πόρων, ώστε να επιταχύνουν τις επενδύσεις στις αστικές περιοχές της Ευρώπης. Η JESSICA προωθεί τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη υποστηρίζοντας έργα στους ακόλουθους τομείς:
- αστικές υποδομές – περιλαμβανομένων μεταφορών, ύδρευσης/επεξεργασίας λυμάτων, ενέργειας.
- χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος – για τουριστικές ή άλλες βιώσιμες χρήσεις.
- αποκατάσταση υποβαθμισμένων βιομηχανικών τοποθεσιών  περιλαμβανομένης της εκκαθάρισης και απορρύπανσης του χώρου.
- δημιουργία νέων επιφανειών για εμπορική χρήση, για τους τομείς των ΜΜΕ, των ΤΠ και/ή Ε&Α.
- πανεπιστημιακά κτήρια – ιατρικές, βιοτεχνολογικές και άλλες εξειδικευμένες εγκαταστάσεις
- βελτιώσεις στην ενεργειακή αποδοτικότητα.
    Οι χρηματοδοτήσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) χορηγούνται στα Ταμεία Αστικής Ανάπτυξης (TAA), τα οποία τις επενδύουν σε συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ή άλλα έργα που περιλαμβάνονται σε ολοκληρωμένα σχέδια βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Οι επενδύσεις αυτές μπορούν να λάβουν τη μορφή εισφοράς κεφαλαίων, δανείων και/ή εγγυήσεων. Εναλλακτικά, οι διαχειριστικές αρχές μπορούν να αποφασίσουν τη διοχέτευση των κεφαλαίων στα ΤΑΑ μέσω Ταμείων Συμμετοχών (ΤΣ), τα οποία συστήνονται για να επενδύσουν σε πολλά ΤΑΑ. Αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, ωστόσο προσφέρει στις διαχειριστικές αρχές το πλεονέκτημα της δυνατότητας να αναθέτουν την εκτέλεση ορισμένων από τις εργασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση της JESSICA σε έμπειρους επαγγελματίες. Η πλατφόρμα δικτύωσης του JESSICA τέθηκε σε λειτουργία το 2009 από την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής) σε συνεργασία με την ΕΤΕπ/CEB και το ETE για να στηρίξει την εφαρμογή του JESSICA.
    Λόγω του ανανεούμενου χαρακτήρα των εν λόγω μέσων, οι αποδόσεις των επενδύσεων επανεπενδύονται σε νέα έργα αστικής ανάπτυξης, ανακυκλώνοντας με τον τρόπο αυτόν τους δημόσιους πόρους και προωθώντας τη βιωσιμότητα και τον αντίκτυπο του ευρωπαϊκού και εθνικού δημόσιου χρήματος:
- Βιωσιμότητα: Τα μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής όπως η JESSICA βασίζονται στην παροχή επιστρεπτέων ενισχύσεων από τα διαρθρωτικά ταμεία σε επενδύσεις που αναμένεται να

αποφέρουν αποδόσεις, με τις οποίες θα εξοφληθούν οι επενδυτές. Αυτό αποτελεί μια πιο βιώσιμη εναλλακτική λύση σε σχέση με τις ενισχύσεις που παραδοσιακά παρέχονται μέσω

επιχορηγήσεων.
- Μόχλευση: Συνδυάζοντας τα διαρθρωτικά ταμεία με άλλες υφιστάμενες πηγές χρηματοδότησης, η JESSICA αυξάνει ουσιαστικά τους πόρους, διευκολύνοντας την παροχή υποστήριξης σε μεγάλο αριθμό έργων.
- Ευελιξία: Η JESSICA προσφέρει ευελιξία, τόσο όσον αφορά τη δομή, όσο και τη χρήση των χρηματοδοτήσεων με επενδύσεις εισφοράς κεφαλαίων, δανείων ή εγγυήσεων, οι οποίες μπορούν να προσαρμοστούν στις ειδικές ανάγκες των συγκεκριμένων χωρών και περιφερειών.
- Εμπειρογνωμοσύνη: Η JESSICA δίνει τη δυνατότητα σε διαχειριστικές αρχές διαρθρωτικών ταμείων, πόλεις και κωμοπόλεις να συμπράττουν με τον ιδιωτικό και τον τραπεζικό τομέα. Αυτό συμβάλλει στη μόχλευση περαιτέρω επενδύσεων, καθώς και την αναβάθμιση των τεχνικών και χρηματοοικονομικών ικανοτήτων υλοποίησης και διαχείρισης των έργων.
- Εταιρικές σχέσεις: Η JESSICA αποτελεί τον καρπό της εταιρικής σχέσης μεταξύ της Κοινότητας της ΕΤΕ και της CEB. Μπορεί επιπλέον να λειτουργήσει ως ισχυρός καταλύτης για τη σύναψη εταιρικών σχέσεων μεταξύ χωρών, περιφερειών, πόλεων, ΕΤΕ, CEB, άλλων τραπεζών, επενδυτών κλπ., προκειμένου να διευθετηθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αστικές περιοχές.

5.1. Προϋποθέσεις Ένταξης
    Η ένταξη μίας αστικής ανάπτυξης στο JESSICA προϋποθέτει ωριμότητα του υπό ένταξη έργου. Το σύστημα αξιολόγησης είναι άμεσο με ένα σύστημα μοριοδότησης, ανάλογα με την πληρότητα του υπό εξέταση φακέλου. Αυτό σημαίνει απλά ότι εάν ένας φάκελος δεν είναι πλήρης, λαμβάνει μεν κάποια μόρια, αλλά παραμένει σε αναμονή, χωρίς να ενταχθεί και χωρίς να απαιτείται η επανυποβολή του. Εάν όμως κάποιο επόμενο σειριακά έργο, αξιολογηθεί ως πλέον πλήρες και με μεγαλύτερη μοριοδότηση, τότε απλά το ελλιπέστερο χάνει την σειρά του, υποβαθμιζόμενο ανάλογα. Δυνατότητα συμπλήρωσης του φακέλου του έργου –με την αντίστοιχη επιπλέον μοριοδότηση- έχει κάποιο έργου στο χρονικό παράθυρο του προγράμματος αλλά και κατά δεύτερο μέχρις εξάντλησης του διατιθέμενου πλαφόν. Το χρηματοδοτικό πλαφόν του JESSICA, είναι για την Αττική τα 50.000.000,00 Euros. Ο περιορισμός αυτός αυτόματα αποκλείει κάποια ανώριμα έργα λόγω αργοπορίας. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι στο Πρόγραμμα JESSICA, η Διαχειριστική Αρχή δεν είναι τα κατά Περιφέρεια ΠΕΠ, αλλά η κάθε Τράπεζα που έχει αναλάβει να τρέξει το JESSICA. Η δημόσια αρχή λειτουργεί απλά σαν παρατηρητής. Στο Πρόγραμμα JESSICA προτιμώνται τα έργα που έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα, δηλαδή αστική ανάπλαση μεν μιας περιοχής αλλά με την παράλληλη κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων.
    Για να θεωρηθεί ώριμο προς ένταξη πρέπει να περιλαμβάνει συνοπτικά τα κάτωθι:
- Απόφαση του αρμόδιου συλλογικού οργάνου του φορέα (Δημοτικό Συμβούλιο) για την υποβολή αίτησης χρηματοδότησης του προτεινόμενου έργου από το Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης Περιφέρειας Αττικής.
- Στοιχεία τεκμηρίωσης της δυνατότητας εκτέλεσης του έργου στο συγκεκριμένο χώρο (τίτλοι ιδιοκτησίας, έγγραφα τεκμηρίωσης της προόδου των διαδικασιών απόκτησης του ακινήτου, συμφωνητικό παραχώρησης, κλπ).
- Άδειες - εγκρίσεις που έχουν ήδη ληφθεί και τυχόν διοικητικές ενέργειες που έχουν γίνει και είναι απαραίτητες για την υλοποίηση του έργου (π.χ. έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων, έγκριση αρμόδιας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, έγκριση αρμόδιας Υπηρεσίας Δασών, οικοδομική άδεια, κλπ.)
- Τοπογραφικό διάγραμμα σε πρόσφατα ενημερωμένα τοπογραφικά υπόβαθρα.
- Αρχιτεκτονική, Στατική και Η/Μ μελέτη του έργου (τουλάχιστον σε επίπεδο προμελέτης) καθώς και οι απαιτούμενες βοηθητικές μελέτες του έργου με ανάλυση ανά ομάδα τόσο οικοδομικών όσο και Η/Μ εργασιών καθώς και ο απαιτούμενος εξοπλισμός.
- Γεωτεχνική Μελέτη (εάν απαιτείται και εφ’ όσον έχει εκπονηθεί).
- Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (εάν απαιτείται και εφ’ όσον έχει εκπονηθεί).
- Κυκλοφοριακή Μελέτη (εάν απαιτείται και εφ’ όσον έχει εκπονηθεί).
- Τεύχη Δημοπράτησης Έργου (εφ’ όσον έχουν εκπονηθεί).
    Στο χρηματοοικονομικό σκέλος απαιτείται η υποβολή Επιχειρησιακού Σχεδίου του Έργου, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης Αττικής (στο εξής ΤΑΑΑ), που πρέπει να περιλαμβάνει τις κάτωθι ενότητες:
α. Ενότητα Α: Γενικά στοιχεία του φορέα υποβολής της πρότασης και του προτεινόμενου έργου
- Βασικά στοιχεία προτεινόμενου έργου.
- Φορέας Υποβολής Πρότασης.
- Μέθοδος Υλοποίησης του Έργου.
- Ολοκληρωμένο Σχέδιο Αειφόρου Αστικής Ανάπτυξης (ΟΣΑΑΑ) στο οποίο περιλαμβάνεται το προτεινόμενο έργο.
β. Ενότητα Β: Περιγραφή Προτεινόμενου Έργου - Χρονοδιάγραμμα
- Συνοπτική περιγραφή της περιοχής παρέμβασης.
- Αναλυτική περιγραφή του έργου.
- Σκοπιμότητα του έργου με βάση τις προτεραιότητες και τους στόχους του ΑΠ 4 του ΠΕΠ Αττικής.
- Στοιχεία κυριότητας ακινήτου
- Φάση / Στάδιο Ωριμότητας Έργου.
- Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης του Έργου.
γ.  Ενότητα Γ: Επιχειρηματικό Σχέδιο - Ανάλυση Οικονομικού Αντικειμένου Προτεινόμενου Έργου
- Προϋπολογισμός ανά κατηγορία εργασιών.
- Προτεινόμενο χρηματοδοτικό σχήμα.
- Τεκμηρίωση της δυνατότητας εξασφάλισης των λοιπών πηγών χρηματοδότησης εκτός της χρηματοδότησης από το ΤΑΑΑ.
- Ανάλυση της αγοράς στην οποία θα δραστηριοποιηθεί μέσω της λειτουργίας του έργου ο φορέας (δομή και μέγεθος αγοράς, ανάλυση ανταγωνισμού, τιμές αγοράς, τάσεις).
- Εμπειρία του φορέα υλοποίησης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης του έργου.
- Σχέδιο Διοίκησης του Έργου.
- Χρηματοοικονομικός σχεδιασμός.

Δίκτυο Οδών Ήπιας Κυκλοφορίας Νέου Ψυχικού

Ανίχνευση Προβλημάτων Δήμου Παλαιού Φαλήρου - Επιστολή

          Αγαπητέ μας Δήμαρχε,

Εμείς, οι επαγγελματίες και δημότες ταυτόχρονα του Δήμου Παλαιού Φαλήρου, λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος για την Πόλη μας, και ακριβώς λόγω αυτής της διττής μας ιδιότητας, αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία να θέσουμε υπ’ όψη σας, ορισμένα θέματα που πιστεύουμε ότι έχουν άμεση σχέση με την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην πόλη μας.

Τα προβλήματα που έχουμε κατ’ αρχάς ανιχνεύσει, πηγάζουν από την πολυετή μας επαγγελματική δραστηριοποίηση στην περιοχή του Δήμου Παλαιού Φαλήρου. Χωρίς επ’ ουδενί να διεκδικούμε τον τίτλο του ειδικού, αλλά με ανιχνευτικές συζητήσεις με εξειδικευμένους επιστήμονες, ομαδοποιήσαμε κάποια προβλήματα, τα οποία και σας αναφέρουμε αναλυτικότερα παρακάτω:

1.1.                  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΟΛΗ

Μια σημαντική προτεραιότητα, είναι η σύνταξη και έγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) του Δήμου Παλαιού Φαλήρου. Αυτή η τόσο σημαντική μελέτη καθορίζει τις επιτρεπόμενες Χρήσεις Γης σε κάθε τομέα του Δήμου και στο σύνολο της έκτασής του. Η εκπόνηση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου σε πρώτη φάση καταγράφει, ανιχνεύει και αξιολογεί τις υπάρχουσες τάσεις, ενώ σε δεύτερη φάση προτείνει δράσεις για την ολοκληρωμένη διαχείριση του αστικού χώρου.

Ο περιορισμός των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων σε κάθε περιοχή έχει σαν αποτέλεσμα κατά πρώτο η Πόλη να γίνει πιο λειτουργική και κατά δεύτερο να αποφεύγονται οι οχληρές χρήσεις για τους κατοίκους, ενώ με γνώμονα τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης ιεραρχούνται οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες.

Ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου, διαθέτει ένα υδάτινο μέτωπο μήκους 5 χιλιομέτρων περίπου, το οποίο είναι θεωρητικά άμεσα προσβάσιμο, γεγονός που τον καθιστά μοναδικό στην Μητροπολιτική Περιοχή της Αθήνας. Αυτό το γεγονός ευνοεί την χωροθέτηση της χρήσης που σχετίζεται γενικότερα με την αναψυχή, και φυσικά η ακτίνα επιρροής του είναι υπερτοπικής σημασίας. Αυτό το υδάτινο μέτωπο χωρίζεται σε δύο τμήματα: α) την παραλιακή ζώνη και β) το ρέμα της Πικροδάφνης. Η σωστή ανάπλαση των ελεύθερων παραλιακών και παραρεμάτιων χώρων είναι η τελευταία ευκαιρία για μία ριζική αναβάθμιση της πυκνοδομημένης πόλης μας. Σημαντικό λοιπόν λειτουργικό θέμα του Δήμου είναι ότι ακριβώς αυτή η ύπαρξη εκτεταμένου θαλάσσιου μετώπου, το οποίο δεν είναι εύκολα προσβάσιμο τελικά από τον Δημότη η και τον επισκέπτη, λόγω του μεγάλου κυκλοφοριακού φόρτου της παραλιακής αρτηρίας της Λεωφόρου Ποσειδώνος, σε ημερήσια βάση και καθ’ όλες τις εποχές του έτους. Η ύπαρξη των μέσων σταθερής τροχιάς (τραμ), λόγω της βεβιασμένης εφαρμογής τους και την έλλειψη σχεδιασμού μικροκλίμακας επιτείνουν το γενικότερο πρόβλημα. Το συνολικό αποτέλεσμα είναι να διακόπτεται βίαια ο αστικός ιστός και να είναι προβληματικές οι διαδημοτικές μετακινήσεις στον Δήμο  -και παρ’ όλη την υφιστάμενη φυγή προς την θάλασσα- να δημιουργείται μια ζώνη ανάσχεσης, με ανυπολόγιστες επιδράσεις στο αστικό, κοινωνικό και οικονομικό συνεχές του Δήμου.

Γνωρίζουμε ότι η προτεινόμενη υπογειοποίηση της Λεωφόρου Ποσειδώνος έχει σημαντικές –αλλά αντιμετωπίσιμες- τεχνικές δυσκολίες και συνεπώς υψηλό κόστος υλοποίησης. Σημειώνουμε όμως, ότι το αναμενόμενο κοινωνικό και οικονομικό όφελος για τον Δήμο θα είναι τεράστιο.

1.2.                  ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Υπάρχει ανάγκη εκτεταμένης ανάπλασης της Κεντρικής Περιοχής του Δήμου Παλαιού Φαλήρου, τουλάχιστον σε επίπεδο προμελέτης. Η προμελέτη που θα προβλέπει τον ορισμό ζώνης ανάπλασης, την επίλυση του κυκλοφοριακού, την διευθέτηση των θέσεων στάθμευσης και την πιθανή πεζοδρόμηση η δημιουργία οδών ήπιας κυκλοφορίας, θα εφαρμοστεί με τη σύμφωνη γνώμη των κατοίκων και των επαγγελματιών, δηλαδή όλων των χρηστών. Αυτό το γεγονός, πέρα από την αισθητική και λειτουργική παρέμβαση στο Εμπορικό Κέντρο του Δήμου, θα βελτιώσει και την επισκεψιμότητα των καταστημάτων, και συνεπώς η εμπορική κίνηση της αγοράς θα αυξηθεί προς άμεσο όφελος των καταστηματαρχών, και της οικονομικής ζωής της Πόλης μας γενικότερα.

Παράλληλα η αποτροπή της διερχόμενης κυκλοφορίας από το νυν υφιστάμενο κυρίως οδικό δίκτυο καθώς και η διαδοχή υπαιθρίων καθιστικών και μερικά στεγασμένων χώρων, θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις υλοποίησης μιας υψηλής στάθμης χωρικής επέμβασης, με όλα τα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η αρχιτεκτονική μικρής κλίμακας θα επιτρέψει την επίλυση των υφιστάμενων προβλημάτων που έχουν ανιχνευθεί ενώ θα βελτιστοποιήσει την συνέργεια μεταξύ οδικού δικτύου, δικτύου πεζοδρόμων και πιθανού δικτύου ποδηλατοδρόμων.

Επιπλέον, στα πλαίσια της ανάπλασης της Κεντρικής Περιοχής, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί και το θέμα των διαφημίσεων των εμπορικών δραστηριοτήτων τουλάχιστον στους κεντρικούς δρόμους του Δήμου.

1.3.                  ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ - ΧΩΡΟΙ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ

Το κυκλοφοριακό, είναι χωρίς αμφιβολία το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου, το οποίο θα οξύνεται όλο και περισσότερο. Όπως είναι γνωστό είχε συνταχθεί παλαιότερα κυκλοφοριακή μελέτη με την οποία το Παλαιό Φάληρο χωρίστηκε σε 16 περιοχές και υπολογίστηκαν τόσο οι τότε υφιστάμενες θέσεις στάθμευσης, όσο και οι επιπλέον απαιτούμενες θέσεις στάθμευσης. Λόγω δραστικής αλλαγής των τότε δεδομένων, θα πρέπει να  επικαιροποιηθεί η υφιστάμενη μελέτη, που λόγω διέλευσης του τραμ και της δημιουργίας του Ολυμπιακού Πόλου, μετέβαλλαν τα αρχικά δεδομένα για την αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού προβλήματος. Με γνώμονα την ενημέρωση των δημοτών και την διεθνή πολιτική μείωσης της χρήσης των ιδιωτικών μέσων μεταφοράς στις μικρές διαδρομές, και με την σύμφωνη γνώμη των κοινωνικών εταίρων  η διευθέτηση του κυκλοφοριακού προβλήματος του Δήμου θα επιλυθεί.

Η ιεραρχία του οδικού δικτύου, η αποτροπή της διερχόμενης κυκλοφορίας (ειδικά από την οδό Αγίου Αλεξάνδρου), η δημιουργία δικτύου δρόμων ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs) και πεζοδρόμων, καθώς και ποδηλατοδρόμων πιθανά, είναι πρακτικές που απορρέουν από μια επικαιροποιημένη κυκλοφοριακή μελέτη.

Παράλληλα, τμήμα του κυκλοφοριακού προβλήματος, είναι και η σοβαρή έλλειψη θέσεων στάθμευσης, είτε για τους μόνιμους κατοίκους είτε και για τους επισκέπτες. Μια πολιτική στάθμευσης περιλαμβάνει επίσης υπογείους χώρους σε τμήματα νέων πεζοδρόμων, υποχρεωτική κατασκευή θέσεων στάθμευσης στις νέες οικοδομές, έλεγχο χρήσεων γης και απαγόρευση ή έλεγχο λειτουργιών που προκαλούν κυκλοφοριακή συμφόρηση, τόνωση της πολιτικής κινήτρων και επιδοτήσεων, δραστική παρέμβαση του Δήμου για την κατασκευή ιδιωτικών ή δημοτικών κτιρίων στάθμευσης είτε σε αδόμητα οικόπεδα είτε κάτω από κοινόχρηστους χώρους πρασίνου στον ιστό της πόλης, και τέλος προσανατολισμό των ειδικών κονδυλίων του ΕΤΕΡΠΣ στη χρηματοδότηση κτιρίων στάθμευσης[1].

Η εξεύρεση σημαντικών κοινοχρήστων χώρων, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο είναι πλέον εφικτή, -αλλά και χρονοβόρα- ενώ η χρηματοδότησή τους εξασφαλίζεται είτε με Ευρωπαϊκά Προγράμματα, είτε με τον Αναπτυξιακό Νόμο, είτε με το νέο θεσμικό εργαλείο των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.).

Ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου, πρέπει να εξετάσει άμεσα το θέμα της δημιουργίας Δημοτικών –με ιδιωτική συμμετοχή- χώρων στάθμευσης, που σε συνδυασμό με την κυκλοφοριακή μελέτη, θα ανακουφίσει την Κεντρική Περιοχή του Δήμου, που λόγω του υψηλού γενικά δείκτη κατοχής και χρήσης ιδιωτικού αυτοκινήτου στην περιοχή, είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη.

1.4.                  ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

Οι Ελληνικές Πόλεις, έχουν την χαμηλότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό Χώρο. Επιπλέον το υφιστάμενο πράσινο είναι συγκεντρωμένο σε άλση η πάρκα. Αντίθετα το διάσπαρτο πράσινο, που ευρίσκεται στις περιοχές κατοικίας, ακόμη και με την μορφή των green corners (πράσινες γωνιές), βελτιώνει ουσιαστικά της συνθήκες του δομημένου περιβάλλοντος τόσο περιβαλλοντικά όσο και αισθητικά.

Οι δυνατότητες εξεύρεσης ελεύθερων χώρων που θα διαμορφωθούν σε κοινόχρηστους χώρους πρασίνου με παιδικές χαρές, γήπεδα και γενικά χώρους δραστηριοτήτων ελευθέρου χρόνου, έχουν βελτιωθεί με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο[2].

Εκτός από τον εμπλουτισμό σε πράσινο των πεζοδρομίων, των πλατειών και των άλλων κοινόχρηστων χώρων, ο Δήμος πρέπει να δώσει κίνητρα για να φυτευτούν  τόσο οι ακάλυπτοι χώροι των ιδιοκτησιών, αλλά και τα δώματα των πολυκατοικιών, και μάλιστα με μη υδροβόρα φυτά. Στόχος είναι η βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος στον αστικό χώρο και καλύτερες συνθήκες ζωής, αλλά και η μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας και νερού. Το πράσινο είναι η μόνη άμυνα μας εναντίον της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του φαινόμενου του θερμοκηπίου που απειλεί τον πλανήτη, και ο Δήμος μας θα μπορούσε μέσω Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων να ηγηθεί μιας τέτοιας εκστρατείας σαν ένας ‘’οικολογικός δήμος’’

1.5.                  ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΓΙΑ ΠΕΖΟΥΣ

Η ανακατασκευή των πεζοδρομίων αποτελεί ένα σημαντικό κονδύλι στο Δήμο Παλαιού, που σημειωτέον διαθέτει περί τα 180 χιλιόμετρα συνολικά πεζοδρομίων. Στόχος η ανεμπόδιστη και ασφαλής χρήση τους από τους δημότες και κυρίως τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού δηλαδή τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Η διαμόρφωση σωστών κλίσεων με αντιολισθητικά υλικά, η σωστή σήμανση, ο συνδυασμός χαμηλού, μέσου και υψηλού πρασίνου, καθώς και ο σχεδιασμός της μικροκλίμακας, (δηλαδή των καθιστικών, των διαδρομών, των στάσεων κτλ) δημιουργούν ένα ευχάριστο μεταβαλλόμενο σκηνικό για περπάτημα, στάση η αναψυχή, για όλες τις ηλικιακές ομάδες των κατοίκων.

Οι δρόμοι μικρού πλάτους, μπορούν να διαμορφωθούν σε πεζόδρομους ή δρόμους ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs), σύμφωνα με την κυκλοφοριακή μελέτη, όπου με ανάλογα με τον σχεδιασμό του οδοστρώματος, και την επιλογή των υλικών, θα αποτρέπει την χρήση τους από οχήματα, πέρα από τους περίοικους.

Θα υπάρχει λοιπόν τελικά η δυνατότητα να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο δίκτυο πεζοδρόμων, μια ‘‘πράσινη διαδρομή’’, που θα συνδέει της κύριες χρήσεις και τα τοπικά σημεία ενδιαφέροντος του Δήμου, ενώ θα προβλεφθούν και λειτουργικές τοπικές συνδέσεις με την διαδημοτική επικοινωνία.

1.6.                  ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Τα λειτουργικά θέματα που θίξαμε παραπάνω, είναι εκτεταμένα και αποτελούν ένα αρχικό βασικό πλαίσιο καταγραφής των προβλημάτων του Δήμου Παλαιού Φαλήρου σε αυτούς τους τομείς. Είναι προφανές ότι η υλοποίησή τους εξαρτάται από πολλές -αντικρουόμενες καμιά φορά- παραμέτρους. Είναι επίσης προφανές ότι η υλοποίησή τους εκφεύγει του χρονικού ορίζοντα μιας τετραετίας. Στόχος του δεν είναι μόνο η υλοποίηση ενός άρτιου τεχνικού προγράμματος με γνώμονα την βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά αυτά τα έργα να λειτουργήσουν σαν κοινωνικός πυκνωτής ώστε μέσα από αυτά να προκύψει η ισχυροποίηση, η ενδυνάμωση δηλαδή, του χαρακτήρα και του αισθήματος της ‘‘γειτονιάς’’. Επιπλέον, το όποιο τεχνικό πρόγραμμα, δεν πρέπει να αντιμετωπίζει έναν Δήμο αποσπασματικά, αλλά η ενδελεχής μελέτη του κάθε προτεινόμενου έργου να αποσκοπεί στην πλήρη εναρμόνιση των όποιων ‘’πράξεων’’ μεταξύ τους.

Ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου έχει ανάγκη άμεσης σημειακής παρέμβασης στα παραπάνω σημεία και παράλληλα την ανάγκη εκπόνησης διαγνωστικών μελετών αρχικά σε επίπεδο προμελέτης. Οι διαγνωστικές αυτές μελέτες θα υποδείξουν ανά αντικείμενο κατά πρώτο το αναμενόμενο εύρος επέμβασης, κατά δεύτερο τις απαιτούμενες διαδικασίες, κατά τρίτο την κατάρτιση συνολικού προϋπολογισμού, κατά τέταρτο την εξεύρεση πόρων και τέλος τον χρονικό ορίζοντα υλοποίησης του κάθε διακριτού έργου.

Υπενθυμίζουμε ότι η διερεύνηση των δυνατοτήτων εξεύρεσης πόρων χρηματοδότησης καθώς και η συνολική διαδικασία ένταξης των προτάσεων, αλλά και η μετέπειτα παρακολούθησή τους είναι αντικείμενο ιδιαζόντως χρονοβόρο.

Θα πρέπει να επισημάνουμε κλείνοντας αυτό το υπόμνημα, ότι ο Σύλλογος Εμπόρων Παλαιού Φαλήρου, δεν εκκινεί από καμία πολιτική η κομματική σκοπιμότητα. Αντίθετα, θα ήθελε να σταθεί αρωγός στο όραμα του Δημάρχου για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στον Δήμο μας.

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει πολιτική βούληση εκ μέρους του Δημάρχου, γνωρίζουμε ότι υπάρχει και το ενεργό όραμα και αναμένουμε ότι τόσο με την αναμενόμενη εφαρμογή του ΕΣΠΑ  όσο και με τον συνδυασμό με υφιστάμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα χρηματοδότησης (πχ. Θησέας), τέτοιου είδους έργα δύνανται να χρηματοδοτηθούν σύμφωνα με τις διεθνείς επιταγές της βιώσιμης ανάπτυξης και με την ορθή διαχείριση των διατιθέμενων πόρων.-

Αναμένοντας την πρόσκλησή σας για περαιτέρω συνεργασία, ευχαριστούμε για την προσοχή σας.-

Ο Συντάξας

Νίκος Ρέρρας

Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ

Για τον Σύλλογο Εμπόρων Παλαιού Φαλήρου

Η Πρόεδρος

Τα Μέλη

---

[1] Ο Ν. 2052/1992 προβλέπει την έκδοση ανάλογου Προεδρικού Διατάγματος

[2] Ο Ν. 2508/1997 είναι ο ισχύων Πολεοδομικός Νόμος, σε συνέχεια του Ν. 1337/1983 και του Ν.947/1979.

Μεγάλο Πάρκο Παπάγου

ΘΕΣΗ
Το αποκαλούμενο Μεγάλο Πάρκο, ευρίσκεται στα διοικητικά όρια του Δήμου Παπάγου Αττικής.
Αποτελείται από τα δύο ακόλουθα - ανεξάρτητα μεν, αλλά εν’ επαφή δε - οικοδομικά τετράγωνα ( Ο.Τ. ):
· Το Ο.Τ. 182, που είναι χαρακτηρισμένο σαν κοινόχρηστο πράσινο, έχει δε εμβαδόν 67.588,67 τετραγωνικών μέτρων. Τυπικά και ουσιαστικά, αυτό το οικοδομικό τετράγωνο, αποτελεί το λεγόμενο Μεγάλο Πάρκο, με επίσημη ονομασία ‘’Πάρκο Στρατάρχου Αλέξανδρου Παπάγου’’ (απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου υπ’ αριθ. 44/6-4-1997), και
· το Ο.Τ. 184, που είναι χαρακτηρισμένο σαν οικοδομικό τετράγωνο για την ανέγερση εμπορικών καταστημάτων, εντός συγκεκριμένου περιγράμματος δόμησης ( οικοδομική γραμμή), το οποίο καθορίζεται με σαφήνεια. Το Ο.Τ. 184, έχει εμβαδόν 9.267,49 τετραγωνικών μέτρων.
Τα δύο αυτά οικοδομικά τετράγωνα, για τους σκοπούς της παρούσης μελέτης, εξετάζονται ως ενιαία, αφού πρόθεση της Δημοτικής Αρχής, αφ’ ενός όπως καθορίσθηκε πριν από την έναρξη εκπόνησης αυτής της μελέτης, και αφ’ ετέρου όπως έχει διατυπωθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο, είναι η μη πλήρης αξιοποίηση της δυνατότητας κατασκευής καταστημάτων, η οποία και θα περιοριστεί στα απολύτως αναγκαία και απαραίτητα, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και των χρηστών του μεγάλου πάρκου.
Το σχήμα της έκτασης που καταλαμβάνει το μεγάλο πάρκο, είναι ουσιαστικά ένα τρίγωνο που περικλείεται από τις οδούς Κορυτσάς, Πεντέλης και Στρατάρχου Αλέξανδρου Παπάγου, έχει δε συνολικό εμβαδόν 76.856,16 τετραγωνικά μέτρα ( αθροιστικά, και για τα δύο οικοδομικά τετράγωνα). Χάριν συντομίας , η έκταση αυτή θα αναφέρεται στην παρούσα μελέτη, ως ‘’μεγάλο πάρκο’’ η απλά ‘’πάρκο’’, και ιδιαίτερη αναφορά θα γίνεται στα επιμέρους οικοδομικά τετράγωνα που την αποτελούν, εφ’ όσον απαιτηθεί.
Η περιοχή μελέτης , έχει εμβαδόν 20.375,11 τετραγωνικά μέτρα , χωροθετείται δε στην δυτική πλευρά του Μεγάλου Πάρκου.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΠΟΒΑΘΡΟΥ
Η παραγωγή του υποβάθρου έγινε κατόπιν ψηφιοποίησης των δύο υπαρχόντων αναλογικών υποβάθρων που μας χορηγήθηκαν από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Παπάγου. Από άλλα - αναλογικά επίσης - υπόβαθρα περάστηκαν οι ισοϋψείς καμπύλες καθώς και το υπό κατασκευή Δημοτικό Αναψυκτήριο. Κατόπιν ψηφιοποιήθηκε η αεροφωτογραφία της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού και συγκρίθηκε με τα άλλα ψηφιακά υπόβαθρα. Οι συνολικές αποκλίσεις που παρατηρήθηκαν σε ορισμένα σημεία και κατά τούς δύο άξονες των συντεταγμένων και είναι της τάξεως των πέντε (5 ) μέτρων.

ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Το υφιστάμενο φυσικό περιβάλλον του μεγάλου πάρκου, ακόμα και όπως είναι, είναι κατά πρώτο μια εξαιρετική αφετηρία αλλά και κατά δεύτερο ένας ουσιαστικότατος λόγος για μια μεθοδευμένη επέμβαση.
Εκκινώντας από την κεντρική δυτική είσοδο του πάρκου, στον υφιστάμενο πεζόδρομο που αρχίζει από εκεί, ( δηλαδή από την οδό Πεντέλης), υπάρχει μία αμφίπλευρη δενδροστοιχία από λεύκες, η οποία εκτείνεται σε αρκετό μήκος, με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός φυσικού σκηνικού και μίας προοπτικής φυγής.
Αριστερά της εισόδου, αναπτύσσεται ένας πευκώνας, ο οποίος εκτείνεται σε αρκετή έκταση. Λόγω του ότι τα πεύκα είναι διατεταγμένα ομοιότροπα – δηλαδή σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους- είναι προφανές ότι είναι αποτέλεσμα οργανωμένης φύτευσης. Επειδή δε, οι αποστάσεις μεταξύ των πεύκων είναι μικρές ( κατά μέσο όρο 4,30 μέτρα ), τα πεύκα έχουν αναπτυχθεί καθ’ ύψος, έχουν γίνει δηλαδή υψίκορμα, με μέσο ύψος περί τα 6,00 μέτρα.
Το υπό ανέγερση Δημοτικό Αναψυκτήριο, συνολικής δομημένης εκτάσεως 170 τετραγωνικών μέτρων. ευρίσκεται κατά πρώτο σε σχετική - και όχι άμεση - επαφή με την πρόσβαση στο πάρκο από την οδό Πεντέλης, και κατά δεύτερο έχει δυνατότητα πρόσβασης από τον Ιερό Ναό της Αγίας Σκέπης, ενώ ευρίσκεται σε άμεση σχεδόν γειτνίαση με την λεγόμενη Μεγάλη Λίμνη.
Στην νοτιοανατολική πλευρά της λίμνης, υπάρχει μια καταβύθιση του εδάφους, ενώ στην βορειοανατολική της πλευρά, υπάρχει μια συστοιχία από μεγάλες λεύκες, οι οποίες λόγω της υφιστάμενης υψομετρικής διαφοράς – περί το 1,5 μέτρο από την μέση στάθμη του υπολοίπου περιβάλλοντος χώρου της λίμνης - δεσπόζουν με εντυπωσιακό τρόπο στο φυσικό σκηνικό.
Ο περιβάλλων χώρος της λίμνης, λόγω χαμηλότερης γενικά υψομετρικής στάθμης, λειτουργεί σαν συλλεκτήρια στεγανολεκάνη της ευρύτερης περιοχής, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται εδώ, τα προϊόντα εκπλύσεως του εδάφους. Τα φαινόμενα διάβρωσης του εδάφους, είναι πολύ έντονα στο σημείο που ευρίσκονται οι λεύκες, οι οποίες χρήζουν άμεσης προστασίας, μια και έχουν εκπλυθεί οι ρίζες τους, λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι ορισμένες έχουν ύψος περί τα 14,00 μέτρα και διάμετρο κορμού 90 εκατοστά.
Δυστυχώς, το φαινόμενο αυτό, εμφανίζεται και στον πευκώνα, και κυρίως στο τμήμα που ευρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της λίμνης, μεταξύ του Δημοτικού Αναψυκτηρίου και του υφιστάμενου τοιχείου (bowl) της λίμνης. Η υψίκορμη ανάπτυξη των πεύκων, έχει σαν συνέπεια την συγκέντρωση μεγάλου - αναλογικά – βάρους στην κορώνη του δένδρου, που ακριβώς λόγω του δυσανάλογου ύψους σε συνδυασμό με την ραδινή αναλογία του κορμού τους, δημιουργεί ισχυρές στρεπτικές τάσεις (μοχλικό σύστημα), με άμεση συνέπεια την απώλεια στήριξης του δένδρου και την εκρίζωσή του, με την βοήθεια του πνέοντος ανέμου.
Κλείνοντας την περιήγηση της λίμνης, επισημαίνουμε την ύπαρξη ενός διαδρόμου με πέτρινες πεζούλες, πλάτους 5,00 μέτρων, που οδηγεί στο βορειοανατολικό τμήμα του Μεγάλου Πάρκου.
Παράλληλα, στο βορειοανατολικό τμήμα της λίμνης, υπάρχει – προφανώς από προηγούμενη εκσκαφή – διάδρομος μη κατασκευασμένος μέσου πλάτους 5,00 μέτρων ( Βλ. Παράρτημα Φωτογραφία 13). Στο σημείο αυτό, παρουσιάζεται και η πλέον απότομη κλίση, με μορφή αναβαθμού, συνολικού ύψους περί τα 4,00 μέτρα. Στην άνω πλευρά του αναβαθμού υπάρχει κατασκευασμένο τσιμεντένιο πλάτωμα .
Από το προαναφερθέν πλάτωμα, μέσω ενός πεζοδρόμου, συναντούμε συνεχίζοντας τον κύριο πεζόδρομο και την πρώτη είσοδο από την οδό Στρατάρχου Αλέξανδρου Παπάγου, η οποία είναι διαμορφωμένη με χαμηλές πέτρινες πεζούλες .

ΥΠΕΔΑΦΟΣ
Από την μακροσκοπική επιτόπια παρατήρηση του εδάφους, διαπιστώθηκε ότι αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος από κορήματα, κατά το μεγαλύτερο μέρος λατυποκροκαλοπαγή συνεκτικά, συνδεδεμένα επιφανειακά με ασβεστιτικό υλικό. Στην περιοχή μελέτης, υπάρχει -επιφανειακά τουλάχιστον - σημαντική παρουσία αργιλικού υλικού, η οποία αυξάνεται προς το δυτικό τμήμα του.
Οι κλίσεις του εδάφους είναι βασικά ομαλές, της τάξεως δηλαδή του 5-6 % με γενική κατεύθυνση από ανατολή προς δύση , εκτός από μια έντονη σχετικά καταβύθιση, που εμφανίζεται στην βόρειο-βορειοανατολική περιοχή της τεχνητής λίμνης.

ΣΥΝΔΕΣΗ
Η χωροθέτηση του μεγάλου πάρκου είναι γενικά ευνοϊκή. Η περιοχή μελέτης ευρίσκεται βορειοδυτικά σε άμεση επαφή με ένα πευκοδάσος το λεγόμενο άλσος Πελοποννήσου συνολικής έκτασης 7.946,36 τετραγωνικών μέτρων, νοτιοδυτικά με χώρο πρασίνου στον οποίο ευρίσκεται ο Ιερός Ναός της Αγίας Σκέπης. Μειονέκτημα της χωροθέτησης της περιοχής μελέτης – και γενικότερα του Μεγάλου Πάρκου - είναι ότι δύο από τις οδούς που το ορίζουν, δηλαδή οι οδοί Στρ. Αλέξανδρου Παπάγου και η Κορυτσάς, είναι οδοί του κυρίως οδικού δικτύου του οικισμού, και από τις βασικές εισόδους από την λεωφόρο Μεσογείων, ενώ η οδός Πεντέλης έχει υπερβολικά μεγάλο πλάτος για τον κυκλοφοριακό φόρτο που δέχεται.

ΠΡΟΤΑΣΗ
ΔΙΚΤΥΟ ΠΕΖΟΔΡΟΜΩΝ
Η εκπόνηση της προμελέτης, έδειξε την ανάγκη δημιουργίας και ιεράρχησης δικτύου κυρίων και δευτερευόντων πεζοδρόμων, ανάλογα με τις προβλεπόμενες ανάγκες και χρήσεις. Η αρχική επιλογή του μέσου πλάτους των 6,00 μέτρων για το δίκτυο των κύριων πεζόδρομων καθώς και των 4,00 μέτρων για το δίκτυο των δευτερευόντων, μειώνεται στα 3,60 μέτρα για το δίκτυο των κύριων πεζόδρομων και στα 2,50 μέτρα για το δίκτυο των δευτερευόντων. Βασική επίσης αρχή του σχεδιασμού, είναι ότι το σύνολο της περιοχής μελέτης – και κατ’ επέκταση το σύνολο της έκτασης του Μεγάλου Πάρκου – πρέπει να είναι άμεσα προσβάσιμο σε άτομα μειωμένης κινητικότητος (Α.Μ.Κ.) για λόγους φυσικής αναψυχής, καθώς και την ιδία δυνατότητα σε μικρά τροχήλατα ( παιδικά αμαξίδια και ποδήλατα). Βασικός στόχος - η και ο βασικότερος – είναι η προστασία του Μεγάλου Πάρκου, και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν αναδειχθεί σε ‘’ζωντανό χώρο’’, εάν δηλαδή χρησιμοποιείται σαν χώρος φυσικής αναψυχής αφενός από τους δημότες όλων των ηλικιών αλλά και από τους πιθανούς επισκέπτες.

ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Αναλυτικότερα, τα σημεία επέμβασης, ακολουθώντας πάλι την ίδια διαδρομή, από την κεντρική είσοδο του πάρκου προς την οδό Πεντέλης, είναι τα εξής:
· Στην συμβολή των οδών Πεντέλης και Αλ. Παπάγου, διαμορφώνεται η κεντρική νοτιοδυτική είσοδος του μεγάλου πάρκου, μαζί με καθιστικό.
· Επόμενο σημείο αναφοράς, είναι η τεχνητή λίμνη σε συνδυασμό με το υπό κατασκευήν δημοτικό αναψυκτήριο. Προτείνεται η αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, με την δημιουργία αναβαθμών με επίχωση από κηπευτικό χώμα ισχυρά συμπιεσμένο, ώστε να αφ’ ενός να μειωθεί η υφιστάμενη ρύση και αφ’ ετέρου να εμπλουτιστεί το φυσικό έδαφος από την διάβρωση, μια και κάτωθεν των πεύκων δεν μπορεί να φυτευτεί κανενός είδους φυτό ώστε να συγκρατείται το επιφανειακό έδαφος. Για να συγκρατείται το φερτό χώμα, προτείνεται η κατασκευή χαμηλών αναλειματικών τοίχων (πεζούλες) ύψους 45 εκατοστών, από οπλισμένο σκυρόδεμα με επένδυση από πέτρα – μια και αυτό το ύφος συναντάται γενικά στην περιοχή μελέτης – που παράλληλα χρησιμεύουν και σαν καθιστικά., ενώ σε άλλα σημεία θα είναι από ειδικά επεξεργασμένο ξύλο ( αυτό ειδικά για δένδρα που έχουν ανάγκη εγκιβωτισμού για λόγους προστασίας) .
· Γύρω από την τεχνητή λίμνη, διαμορφώνεται ένας πεζόδρομος μέσου πλάτους 1,60 μέτρων, ο οποίος ανεβαίνει και στο υψηλότερο σημείο του περιβάλλοντος χώρου της λίμνης – ανάμεσα από τις λεύκες –που διαμορφώνεται σε καθιστικό, εξασφαλίζοντας την καλύτερη θέα της λίμνης. Παράλληλα σε αυτό το σημείο, προτείνεται η κατασκευή χαμηλού καταρράκτη και ρυακιού, πέραν από λόγους αισθητικής, αλλά και για λόγους κυκλοφορίας του νερού προς αποφυγή σχηματισμού άλγης.. Το υφιστάμενο τοιχείο κάτω από τις λεύκες, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με προσεκτική εργασία σαν ένα επιφανειακό πολυπρισματικό γλυπτό .
· Στον κύριο πεζόδρομο τώρα, κατά πρώτον διαμορφώνεται η δευτερεύουσα Είσοδος Α’, σαν σημείο συνάντησης και σύνδεσης με τον Ιερό Ναό της Αγίας Σκέπης ενώ κατά δεύτερο, βαθμιδωτό καθιστικό με οπτική φυγή στην λίμνη. Επιπλέον η υφιστάμενη Είσοδος Β’, αναβαθμίζεται με την προσθήκη κεκλιμένων επιπέδων (ράμπες), ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση.
· Τέλος, στον υφιστάμενο πεζόδρομο που συνδέει την Είσοδο Β’ με το υφιστάμενο τσιμεντένιο πλάτωμα, προτείνεται η κατάργηση τμημάτων του υφιστάμενου τοιχείου, η διαμόρφωση εισόδου προς τον χώρο πικ-νικ, καθώς και η εξομάλυνση της υφιστάμενης υψομετρικής διαφοράς με το υφιστάμενο τσιμεντένιο πλάτωμα με ραμπόσκαλο.
· Ο υφιστάμενος πέτρινος διάδρομος στο βορεινό τμήμα της περιοχής μελέτης, μειώνεται σε ενεργό πλάτος, ενώ η σύνδεσή του με τον κύριο πεζόδρομο, δια μέσου του πευκώνα, γίνεται με πεζόδρομο μικρού πλάτους.

ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ
Χρειάζεται γενική αναβάθμιση των υπαρχόντων δικτύων υποδομής.
· Το δίκτυο ύδρευσης, πρέπει να επεκταθεί, μέχρι τουλάχιστον τα σημεία των βασικών, υπαρχόντων η προτεινομένων λειτουργιών, με σημεία υδροληψίας ανά τακτές αποστάσεις. Επιβάλλεται η κατασκευή δικτύου αποχέτευσης όμβριων υδάτων με φρεάτια καθαρισμού ανά διαστήματα. Η κατασκευή δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων υδάτων είναι επίσης αναγκαία, αν και θα πρέπει να εξεταστεί - για την μείωση των διαδρομών - και η πιθανότητα στεγανών ή απορροφητικών βόθρων.
· Το δημοτικό δίκτυο ηλεκτροδότησης πρέπει να επεκταθεί ώστε να καλύψει το σύνολο σχεδόν του πάρκου, τουλάχιστον κατά μήκος των κυρίων πεζοδρόμων, θα πρέπει δε να είναι υπόγειο δια λόγους ασφαλείας από πυρκαγιά.. Πέρα από την επίτευξη γενικού φωτισμού, όπου χρησιμοποιούνται φωτιστικά επί ιστού ( για προτεινόμενους τύπους Βλ. Παράρτημα Φωτογραφία 19), χρησιμοποιούνται για την επίτευξη ειδικού φωτισμού διαφορετικοί τύποι φωτιστικών σωμάτων (Βλ. Παράρτημα Φωτογραφία 20).
· Το δίκτυο πυρόσβεσης θα πρέπει να προβλέπει τους αναγκαίους πυροσβεστικούς κρουνούς (σε ορισμένα σημεία πιθανόν και ανά 50 μ. ), λόγω της ύπαρξης αυξημένου πυροφορτίου ( μεγάλος αριθμός πεύκων ), αλλά και με ύπαρξη αναγκαίων μέσων κατάσβεσης ( άμμος, πτύα κτλ ), ενώ η πρόσβαση των πυροσβεστικών οχημάτων εξασφαλίζεται με τα πλάτη των κυρίως πεζοδρόμων. Τέλος απαιτείται η επέκταση του τηλεφωνικού δικτύου μέσα στο πάρκο, και για λόγους επικοινωνίας, αλλά και για λόγους ασφαλείας.

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
Τα προτεινόμενα υλικά κατασκευής, επιλέχθηκαν έχοντας υπ’ όψη το κόστος υλοποίησης λόγω του μεγέθους της συνολικής επέμβασης , αλλά και με αισθητικό κριτήριο, ώστε να παρουσιάζεται μία άρτια αισθητική προσέγγιση.
Σαν βασικό υλικό κατασκευής του δικτύου των κυρίων πεζοδρόμων του πάρκου, επιλέχθηκαν οι εγκιβωτισμένοι τσιμεντοκυβόλιθοι διαστάσεων 20*10 εκ., σε διαφορετικούς χρωματισμούς, και με διαφορετική σύνδεση ανά σημείο, ενώ χρησιμοποιείται επίσης και πλακόστρωτο με φυσική πέτρα. Οι κύριοι τουλάχιστον πεζόδρομοι του πάρκου, θα πρέπει να προβλεφθούν για την κυκλοφορία βαρέων οχημάτων ( π.χ. οχήματα συντήρησης και πυροσβεστικά). Για να διακόπτεται η μονοτονία των πεζοδρόμων και για την σήμανση κάποιων επιλεγμένων σημείων, επιλέχθηκε η δημιουργία πλακόστρωσης με τσιμεντόπλακες ( απλές η εγχάρακτες ) πιθανά σε χαρακτηριστικές διχρωμίες ανάλογα με το είδος του χώρου ( χώρος στάσης η κίνησης η έμφαση κατεύθυνσης ) σε συνδυασμό με τούβλο δαπέδου. Οι αναγκαίοι αρμοί διαστολής, υλοποιούνται είτε με συνδυασμό τσιμεντόπλακας και τούβλου δαπέδου, είτε με απλό τούβλο δαπέδου.
Όπου είναι αναγκαίο, χρησιμοποιείται επεξεργασμένο σκυρόδεμα, με επίπαση χαλαζιακής άμμου. Αυτό μπορεί να έχει τελική επιφάνεια από λευκό η από σύνηθες σκυρόδεμα,, είτε με επεξεργασία ραβδώσεων κατά διαφόρους επιλεγμένες κατευθύνσεις, είτε βοτσαλωτό σκυρόδεμα με την διεργασία της εκπλύσεως είτε τέλος σαν τριπτό ( με σκούπα) σκυρόδεμα .
Οι πέργκολες έχουν χρησιμοποιηθεί στα αναγκαία σημεία, αφ’ ενός για δημιουργία σήμανσης του χώρου και αφ’ ετέρου για δημιουργία σκιάς. Προκύπτουν από μία βασική διάσταση, ώστε να μπορούν να επεκταθούν συνδυαζόμενες και κατά τους δύο πιθανούς άξονες, σε άλλες περιοχές του πάρκου. Οι ορθοστάτες της πέργκολας, είναι από διακοσμητικό τούβλο.
Τα αναφερόμενα σαν πληροφοριακά κιόσκια, είναι κυλινδρικές κατασκευές, διαμέτρου μέχρι 1,5 μέτρου περίπου, εξαγωνικής η κυκλικής κατόψεως, και χρησιμοποιούνται από τον Δήμο για την αναγγελία μέσω αφισών διαφόρων γεγονότων ( για παράδειγμα παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο η κάποιο αθλητικό γεγονός).
Οι ιστοί των σημαιών , είναι και για την ανάρτηση πολύχρωμων λαβάρων, που αναγγέλλουν κάποια γεγονότα πολιτιστικού η αθλητικού περιεχομένου, που συμβαίνουν στο πάρκο, πέραν της προφανούς χρήσεώς τους σε ορισμένα σημεία.

ΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, το σύνολο της έκτασης του μεγάλου πάρκου, ανέρχεται σε 76,85 στρέμματα. Σύμφωνα με την υφιστάμενη κατάσταση, ο αμιγής χώρος πρασίνου ανέρχεται σε 54,71 στρέμματα, άρα δηλαδή το υφιστάμενο δίκτυο πεζοδρόμων ( μαζί με το χέρσο τμήμα των 2,5 στρεμμάτων ) έχει συνολικό εμβαδόν 22,14 στρέμματα. Συνεπώς στην υφιστάμενη κατάσταση ο αμιγής χώρος πρασίνου είναι το 71,90 % της έκτασης του πάρκου.
Στην αρχική προμελέτη, η συνολική έκταση των πεζοδρόμων έχει εμβαδόν 17,47 στρέμματα, άρα ο εναπομένων αμιγής χώρος πρασίνου ανέρχεται σε 59,38 στρέμματα, συνεπώς το ποσοστό του καθαρού πρασίνου ανέρχεται σε 77,26 % της συνολικής έκτασης του πάρκου.
Σε αυτή την φάση, δεν είναι δυνατό φυσικά να γίνει απ’ ευθείας σύγκριση με το σύνολο της έκτασης του Μεγάλου Πάρκου, μπορεί όμως να γίνει αναλογική. Στην παρούσα οριστική μελέτη, στο σύνολο των 20,37 στρεμμάτων της περιοχής μελέτης, αφαιρώντας την έκταση της λίμνης ( 660,54 τετραγωνικά μέτρα) έχουμε καθαρή έκταση της περιοχής μελέτης 19.714,57 τετραγωνικά μέτρα η 19,71 στρέμματα..
Ο αμιγής χώρος πρασίνου (αφαιρώντας το Δημοτικό Αναψυκτήριο, την υφιστάμενη περιτοίχιση καθώς και τις προτεινόμενες πεζούλες) ανέρχεται σε 15.843,11 τετραγωνικά μέτρα ήτοι 15,84 στρέμματα. Οι προτεινόμενοι πεζόδρομοι έχουν συνολική έκταση 3.701,46 τετραγωνικά μέτρα ήτοι 3,71 στρέμματα.
Το ποσοστό του αμιγούς πρασίνου στην περιοχή μελέτης ανέρχεται τελικά στο 80,36% του συνόλου της εκτάσεως, ήτοι είναι αναλογικά υψηλότερο κατά 8,46% από την υφιστάμενη κατάσταση, και κατά 3,10% από την αρχική προμελέτη. Είναι προφανές, ότι στην πραγματικότητα, η αύξηση του ποσοστού του αμιγούς πρασίνου είναι ακόμα υψηλότερη, λόγω του ότι στις προηγούμενες μετρήσεις δεν ήταν δυνατόν να υπάρχει τόσο μεγάλη ακρίβεια.
Η αύξηση αυτή κατά 3,10% του ποσοστού καθαρού πρασίνου σε σχέση με την αρχική προμελέτη, δικαιολογείται, λόγω της συνολικής μείωσης του μέσου πλάτους του υπάρχοντος δικτύου πεζοδρόμων, μιά και κατά τον σχεδιασμό της παρούσας πρότασης, ο βασικός μας στόχος, ήταν ακριβώς η αύξηση των υφιστάμενων χώρων πρασίνου.-

Αθήνα, Μάρτιος 2000