1.1. Στοιχεία δράσης και αξιοποίησης των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων
Με βάση την ανάλυση που έχει προηγηθεί, μία από τις άμεσες προτεραιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θεωρείται πως είναι η ανάληψη ολοκληρωμένης δράσης αξιοποίησης των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, η οποία να περιλαμβάνει:
· τον εντοπισμό των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων στα οποία ο Δήμος μπορεί να συμμετάσχει, με βάση τα χαρακτηριστικά, τις ανάγκες και τους στόχους του,
· την ανάπτυξη των αναγκαίων μηχανισμών, διαδικασιών και υποδομής, ώστε ο Δήμος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις συμμετοχής στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα και να διευκολυνθεί η άμεση και αποτελεσματική ανάπτυξη προτάσεων και
· την μελέτη της δυνατότητας εναρμόνισης ορισμένων στόχων και προγραμματιζόμενων δραστηριοτήτων του Δήμου με τις τρέχουσες και αναπτυσσόμενες προτεραιότητες χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2.1. Μηχανισμοί χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
2.2. Τα Διαρθρωτικά ΤαμείαΗ χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση προέρχεται από μία σειρά Ταμείων, που έχουν συσταθεί για το σκοπό αυτό. Τον πρώτο λόγο εδώ έχουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.), ενώ δυνατότητες χρηματοδότησης υφίστανται και μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου (FEOGA).
2.3. Το Ταμείο Συνοχής
Εκτός από τα Διαρθρωτικά Ταμεία υπάρχει και το Ταμείο Συνοχής (Τ.Σ.), σκοπός του οποίου είναι να χρηματοδοτεί έργα και λοιπές δράσεις στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος στις "χώρες συνοχής", δηλαδή συγκεκριμένα στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία.
2.4. Τρόποι διάθεσης των κονδυλίωνΣτα πλαίσια της Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να διοχετευθούν τα χρήματα των Ταμείων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κατά βάση τρεις:
· Μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (Κ.Π.Σ.) στα οποία πηγαίνει το 90% περίπου των διαθέσιμων πόρων. Στην Ελλάδα, αξιοποιείται σήμερα το Γ’ Κ.Π.Σ., αρκετές δράσεις του οποίου βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ αναμένεται η οριστικοποίηση των αξόνων και προτεραιοτήτων του Δ’ ΚΠΣ.
· Μέσω των κοινοτικών πρωτοβουλιών, που συγκεντρώνουν περίπου το 9% των διαθέσιμων πόρων. Μέχρι και το 1999 υπήρχαν σε ισχύ 13 Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, ενώ στην περίοδο 2000 – 2006 ενεργοποιήθηκαν 4 Πρωτοβουλίες επιπλέον, ήτοι οι Interreg III, Leader +, Urban και Equal.
· Μέσω των καινοτόμων δράσεων ή πιλοτικών προγραμμάτων, που αποτελούν περίπου το 1% των διαθέσιμων πόρων. Τα πιλοτικά προγράμματα χρηματοδοτούν καινοτόμoυς δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που έχουν ως στόχο την συνεργασία και την μεταφορά τεχνογνωσίας ανάμεσα σε ΟΤΑ που αντιμετωπίζουν συναφή προβλήματα.
2.5. Άλλα ΠρογράμματαΠαράλληλα όμως, οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να συμμετέχουν σε μια σειρά από Προγράμματα τα οποία σχεδιάζονται και αναπτύσσονται από άλλες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτός της Γ.Δ. Περιφερειακής Πολιτικής.
Ειδικότερα, ένας Δήμος μπορεί να συμμετέχει ισότιμα σε αρκετά Προγράμματα από αυτά που διαχειρίζονται οι ακόλουθες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
· Γ.Δ. Εξωτερικών Σχέσεων (π.χ. “Asia – Urbs”, κ.ά.),
· Γ.Δ. Έρευνας (π.χ. “Growth”, “Quality of Life”, κλπ.),
· Γ.Δ. Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (π.χ. Προγράμματα ισότητας των ευκαιριών, Καινοτόμους Δράσεις του άρθρου 6 του ΕΚΤ, κλπ.),
· Γ.Δ. Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (π.χ. Culture 2000, Leonardo Da Vinci, κλπ.),
· Γ.Δ. Ενέργειας και Μεταφορών (π.χ. Save, Altener κλπ.),
· Γ.Δ. Περιβάλλοντος (π.χ. Life III),
· Γ.Δ. Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή (π.χ. Πρόγραμμα δράσης για την παρακολούθηση της Υγείας),
· Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (π.χ. Πρόγραμμα Αδελφοποιήσεων, Πρόγραμμα για την χρηματοδότηση μη κυβερνητικών οργανισμών, κλπ.).
3.1. Το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο ΣτήριξηςΤο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Κ.Π.Σ.) αποτελεί ένα πακέτο χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη-μέλη που θεωρούνται λιγότερο ανεπτυγμένα, ούτως ώστε να αναπτυχθούν με ταχύτερους ρυθμούς και να προσεγγίσουν τις πιο προηγμένες χώρες-μέλη.
Στόχος του Κ.Π.Σ. είναι η εξάλειψη ή τουλάχιστον η άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων και η επίτευξη της απαραίτητης οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.
Το ΚΠΣ έχει ένα εθνικό και ένα περιφερειακό σκέλος. Το πρώτο περιλαμβάνει τα έργα εθνικής σημασίας και εμβέλειας. Το περιφερειακό σκέλος, είναι αυτό που έχει την κύρια σημασία για τις τοπικές αρχές και αφορά σε έργα και λοιπές παρεμβάσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
3.2. Τα Π.Ε.Π.Το περιφερειακό σκέλος του Κ.Π.Σ. αποτελείται από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Π.Ε.Π.), που αντιπροσωπεύουν ολοκληρωμένες αναπτυξιακές δράσεις στις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η περιοχή της Αττικής καλύπτεται από το ΠΕΠ Αττικής.
Τα ΠΕΠ αποτελούν πολυτομεακές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις Περιφέρειες της Ελλάδας. Περιλαμβάνουν δράσεις και έργα που αφορούν και τους τρεις κλάδους της οικονομίας, δίνοντας έμφαση σε μεσαίας κλίμακας έργα βασικής υποδομής, προστασίας του περιβάλλοντος, αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού και βελτίωσης του οικονομικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων.
3.3. Δυνατότητα πρόσβασης του ΟΤΑ στο Γ’ Κ.Π.Σ.Όταν κάποια τοπική αρχή θέλει να υλοποιήσει ένα έργο ή μία δράση τοπικής ή περιφερειακής σημασίας με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό που πρέπει να κάνει, είναι να ζητήσει να ενταχθεί η δράση αυτή στο Π.Ε.Π. της Περιφέρειας στην οποία ανήκει ο Ο.Τ.Α..
Η Περιφέρεια είναι αυτή που είναι επίσης αρμόδια για την παροχή οποιασδήποτε πληροφορίας σχετικά με τις χρηματοδοτικές δυνατότητες που υπάρχουν καθώς και το τι ακριβώς πρέπει να περιλαμβάνει μια αίτηση ένταξης ενός έργου ή δράσης στο αντίστοιχο Π.Ε.Π..
Στα πλαίσια του Γ’ Κ.Π.Σ., οι δράσεις των Π.Ε.Π. λαμβάνουν ευρεία δημοσιότητα, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε Δήμο της Περιφέρειας να συμμετάσχει ισότιμα.
Με βάση την ανάλυση που έχει προηγηθεί, μία από τις άμεσες προτεραιότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θεωρείται πως είναι η ανάληψη ολοκληρωμένης δράσης αξιοποίησης των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, η οποία να περιλαμβάνει:
· τον εντοπισμό των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων στα οποία ο Δήμος μπορεί να συμμετάσχει, με βάση τα χαρακτηριστικά, τις ανάγκες και τους στόχους του,
· την ανάπτυξη των αναγκαίων μηχανισμών, διαδικασιών και υποδομής, ώστε ο Δήμος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις συμμετοχής στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα και να διευκολυνθεί η άμεση και αποτελεσματική ανάπτυξη προτάσεων και
· την μελέτη της δυνατότητας εναρμόνισης ορισμένων στόχων και προγραμματιζόμενων δραστηριοτήτων του Δήμου με τις τρέχουσες και αναπτυσσόμενες προτεραιότητες χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2.1. Μηχανισμοί χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
2.2. Τα Διαρθρωτικά ΤαμείαΗ χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση προέρχεται από μία σειρά Ταμείων, που έχουν συσταθεί για το σκοπό αυτό. Τον πρώτο λόγο εδώ έχουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.), ενώ δυνατότητες χρηματοδότησης υφίστανται και μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου (FEOGA).
2.3. Το Ταμείο Συνοχής
Εκτός από τα Διαρθρωτικά Ταμεία υπάρχει και το Ταμείο Συνοχής (Τ.Σ.), σκοπός του οποίου είναι να χρηματοδοτεί έργα και λοιπές δράσεις στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος στις "χώρες συνοχής", δηλαδή συγκεκριμένα στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία.
2.4. Τρόποι διάθεσης των κονδυλίωνΣτα πλαίσια της Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να διοχετευθούν τα χρήματα των Ταμείων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κατά βάση τρεις:
· Μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (Κ.Π.Σ.) στα οποία πηγαίνει το 90% περίπου των διαθέσιμων πόρων. Στην Ελλάδα, αξιοποιείται σήμερα το Γ’ Κ.Π.Σ., αρκετές δράσεις του οποίου βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ αναμένεται η οριστικοποίηση των αξόνων και προτεραιοτήτων του Δ’ ΚΠΣ.
· Μέσω των κοινοτικών πρωτοβουλιών, που συγκεντρώνουν περίπου το 9% των διαθέσιμων πόρων. Μέχρι και το 1999 υπήρχαν σε ισχύ 13 Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, ενώ στην περίοδο 2000 – 2006 ενεργοποιήθηκαν 4 Πρωτοβουλίες επιπλέον, ήτοι οι Interreg III, Leader +, Urban και Equal.
· Μέσω των καινοτόμων δράσεων ή πιλοτικών προγραμμάτων, που αποτελούν περίπου το 1% των διαθέσιμων πόρων. Τα πιλοτικά προγράμματα χρηματοδοτούν καινοτόμoυς δράσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που έχουν ως στόχο την συνεργασία και την μεταφορά τεχνογνωσίας ανάμεσα σε ΟΤΑ που αντιμετωπίζουν συναφή προβλήματα.
2.5. Άλλα ΠρογράμματαΠαράλληλα όμως, οι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να συμμετέχουν σε μια σειρά από Προγράμματα τα οποία σχεδιάζονται και αναπτύσσονται από άλλες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτός της Γ.Δ. Περιφερειακής Πολιτικής.
Ειδικότερα, ένας Δήμος μπορεί να συμμετέχει ισότιμα σε αρκετά Προγράμματα από αυτά που διαχειρίζονται οι ακόλουθες Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
· Γ.Δ. Εξωτερικών Σχέσεων (π.χ. “Asia – Urbs”, κ.ά.),
· Γ.Δ. Έρευνας (π.χ. “Growth”, “Quality of Life”, κλπ.),
· Γ.Δ. Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (π.χ. Προγράμματα ισότητας των ευκαιριών, Καινοτόμους Δράσεις του άρθρου 6 του ΕΚΤ, κλπ.),
· Γ.Δ. Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (π.χ. Culture 2000, Leonardo Da Vinci, κλπ.),
· Γ.Δ. Ενέργειας και Μεταφορών (π.χ. Save, Altener κλπ.),
· Γ.Δ. Περιβάλλοντος (π.χ. Life III),
· Γ.Δ. Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή (π.χ. Πρόγραμμα δράσης για την παρακολούθηση της Υγείας),
· Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (π.χ. Πρόγραμμα Αδελφοποιήσεων, Πρόγραμμα για την χρηματοδότηση μη κυβερνητικών οργανισμών, κλπ.).
3.1. Το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο ΣτήριξηςΤο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Κ.Π.Σ.) αποτελεί ένα πακέτο χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη-μέλη που θεωρούνται λιγότερο ανεπτυγμένα, ούτως ώστε να αναπτυχθούν με ταχύτερους ρυθμούς και να προσεγγίσουν τις πιο προηγμένες χώρες-μέλη.
Στόχος του Κ.Π.Σ. είναι η εξάλειψη ή τουλάχιστον η άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων και η επίτευξη της απαραίτητης οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.
Το ΚΠΣ έχει ένα εθνικό και ένα περιφερειακό σκέλος. Το πρώτο περιλαμβάνει τα έργα εθνικής σημασίας και εμβέλειας. Το περιφερειακό σκέλος, είναι αυτό που έχει την κύρια σημασία για τις τοπικές αρχές και αφορά σε έργα και λοιπές παρεμβάσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
3.2. Τα Π.Ε.Π.Το περιφερειακό σκέλος του Κ.Π.Σ. αποτελείται από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Π.Ε.Π.), που αντιπροσωπεύουν ολοκληρωμένες αναπτυξιακές δράσεις στις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η περιοχή της Αττικής καλύπτεται από το ΠΕΠ Αττικής.
Τα ΠΕΠ αποτελούν πολυτομεακές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις Περιφέρειες της Ελλάδας. Περιλαμβάνουν δράσεις και έργα που αφορούν και τους τρεις κλάδους της οικονομίας, δίνοντας έμφαση σε μεσαίας κλίμακας έργα βασικής υποδομής, προστασίας του περιβάλλοντος, αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού και βελτίωσης του οικονομικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων.
3.3. Δυνατότητα πρόσβασης του ΟΤΑ στο Γ’ Κ.Π.Σ.Όταν κάποια τοπική αρχή θέλει να υλοποιήσει ένα έργο ή μία δράση τοπικής ή περιφερειακής σημασίας με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό που πρέπει να κάνει, είναι να ζητήσει να ενταχθεί η δράση αυτή στο Π.Ε.Π. της Περιφέρειας στην οποία ανήκει ο Ο.Τ.Α..
Η Περιφέρεια είναι αυτή που είναι επίσης αρμόδια για την παροχή οποιασδήποτε πληροφορίας σχετικά με τις χρηματοδοτικές δυνατότητες που υπάρχουν καθώς και το τι ακριβώς πρέπει να περιλαμβάνει μια αίτηση ένταξης ενός έργου ή δράσης στο αντίστοιχο Π.Ε.Π..
Στα πλαίσια του Γ’ Κ.Π.Σ., οι δράσεις των Π.Ε.Π. λαμβάνουν ευρεία δημοσιότητα, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε Δήμο της Περιφέρειας να συμμετάσχει ισότιμα.