Κριτική Παρουσίαση Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. Δήμου Επιδαύρου

Α. ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Ο Δήμος Επιδαύρου ευρίσκεται στον Δευτερεύοντα Άξονα ανάπτυξης Κορίνθου – Επιδαύρου - Κρανιδίου – Ερμιόνης (περιφερειακής εμβελείας), καθώς και στον Επιδαύρου – Ναυπλίου – Αστρους – Τριπόλεως - Ολυμπίας (σύνδεση βασικών πολιτιστικών πόρων).

Β. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ
Ο Δήμος Επιδαύρου παρουσιάζει δυναμική αύξηση μαζί με τον όμορό του Δήμο Ασκληπιείου, σε βαθμό μεταξύ Εθνικού και Περιφερειακού μέσου όρου, και συνεπώς δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως στάσιμος. Παράλληλα – σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία (ΕΣΥΕ 1991-2001) - οι όμοροί του Δήμοι κατά πρώτον προς Βορρά (Δήμος Σολυγείας) και κατά δεύτερο προς Νότο (Δήμος Ασίνης και Δήμος Κρανιδίου), παρουσιάζουν αντίστοιχα βαθμό ανάπτυξης μεγαλύτερο του Εθνικού μέσου όρου.
Επιπλέον, η καταγραφόμενη απασχόληση είναι σε προσεγγιστικό ποσοστό 60% στον πρωτογενή τομέα, σε ποσοστό 15% στον δευτερογενή και τέλος σε ποσοστό 25% στον τριτογενή, ενώ η καταγραφόμενη ανεργία είναι μικρότερη της περιφερειακής.
Ο αυξημένος πρωτογενής τομέας, σε συνδυασμό με τα διαρθρωτικά προβλήματα του, καταδεικνύει τόσο την ύπαρξη σημαντικής υποαπασχόλησης και συγκαλυμμένης ανεργίας, όσο και την καθήλωση του παραγόμενου προϊόντος σε χαμηλά επίπεδα, λόγω της περιορισμένης παραγωγικότητάς του.
Ο δευτερογενής τομέας μικρότερος σε μέγεθος, εμφανίζει εντονότερα στοιχεία οπισθοδρόμησης όπως εκφράζονται από τη μείωση του παραγόμενου ΑΕΠ και των θέσεων απασχόλησης. Οι επενδύσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα κατευθύνθηκαν κυρίως προς τις γεωργικές βιομηχανίες και πολλά από τα προβλήματα του τομέα σχετίζονται άμεσα με τα προβλήματα του πρωτογενή τομέα.
Προβλήματα παρουσιάζει και η εξέλιξη του τριτογενή τομέα που είναι από τους πλέον περιορισμένους σε εθνικό επίπεδο.
Παρ΄ όλο ότι η Περιφέρεια χαρακτηρίζεται από χαμηλή αξιοποίηση των πόρων της, ο τομέας του τουρισμού αποτελεί τη βασική οικονομική δραστηριότητα με αυξημένες δυνατότητες στήριξης της αναπτυξιακής προοπτικής της μέσω της παροχής βελτιούμενων υπηρεσιών υπερτοπικού χαρακτήρα.
Η περιφέρεια διαθέτει εξαιρετικά σημαντικούς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο τουριστικούς πόρους (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί κ.λ.π.) που καλύπτουν όλο το φάσμα της Ελληνικής ιστορίας. Αυτά σε συνδυασμό με το μεγάλο μήκος ακτών, το φυσικό κάλλος των περιοχών της ενδοχώρας, την μη ύπαρξη σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων σε περιφερειακό επίπεδο και τις ευμενείς κλιματολογικές συνθήκες, προσδίδουν ιδιαίτερες δυνατότητες συνδυασμένης ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού με προοπτική ετήσιας διάρκειας. Η Πελοπόννησος γενικά, χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά σημαντική & ισχυρή πολιτισμική και ιστορική ταυτότητα. Οι φυσικοί, ιστορικοί και πολιτιστικοί πόροι της δεν έχουν έως σήμερα αντιμετωπισθεί ως ενιαίο οργανικό σύστημα υπό το πρίσμα της αξιόλογης συμβολής τους ως πόρων εθνικής σημασίας, ενώ οι κίνδυνοι που απειλούν να τους υποβαθμίσουν είναι υπαρκτοί και ο βαθμός προστασίας χαμηλός.

Το Άργος είναι ένα περιφερειακό κέντρο με τριτογενείς δραστηριότητες, εμπορευματικό κέντρο, πόλος ευρύτερης εμβέλειας πολιτιστικών και τουριστικών δραστηριοτήτων και εν δυνάμει συγκοινωνιακός κόμβος συνδυασμένων μεταφορών, γεγονός που ενισχύεται από την ύπαρξη αναπτυξιακού δίπολου (Ναύπλιο – Άργος). Στη ζώνη άμεσης εξάρτησης και επιρροής του περιλαμβάνεται και ο Δήμος Επιδαύρου, ενώ παράλληλα υπάρχει και έντονη εξάρτηση από τα διοικητικά κέντρα της Αθήνας και της Κορίνθου.Ο Δήμος Επιδαύρου, τόσο λόγω της κομβικής του θέσης αλλά και της ιστορικής του σημασίας, δεχόμενος τις όποιες επιδράσεις (θετικές και αρνητικές), πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την μελλοντική ανάδειξη και ισχυροποίηση του.
Για την ενίσχυση του δυναμικού ρόλου του Δήμου απαιτούνται οι εξής στρατηγικές επιλογές:
· Αναδιάρθρωση - ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου σε επίπεδα λειτουργικής, διοικητικής και οικονομικής αλληλεξάρτησης.
· Οργάνωση των ορεινών περιοχών ως πεδίων παρεμβάσεων μέσα από τις νέες πολιτικές για την ανάπτυξη, με κατεύθυνση κυρίως προς τις ήπιες δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού και αναψυχής, με ένταξη και ανάδειξη των παραδοσιακών οικισμών, τη δημιουργία κέντρων βιοτεχνικών – οικοτεχνικών δραστηριοτήτων, συνδεδεμένων με τη δασική διαχείριση, ειδικές καλλιέργειες, βιολογική γεωργία-κτηνοτροφία και εν γένει την ενίσχυση της πολυδραστηριότητας.
· Ελεγχόμενη αξιοποίηση των παράκτιων περιοχών της (προστασία και διαχείριση).
· Δημιουργία ενιαίου πλέγματος πολιτισμικών πυρήνων και ένταξή τους, σε συνδυασμό με τα επί μέρους τοπικά πολιτιστικά στοιχεία και τις ιστορικές διαδρομές και σε διαδημοτικό επίπεδο.
· Ανάδειξη των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος με παράλληλη προστασία και πρόβλεψη δραστηριοτήτων που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη και θα αξιοποιούν χωρίς να υποβαθμίζουν την περιβαλλοντική τους αξία. (περιοχές ΝATURA 2000, υγροβιότοποι, ορεινοί δρόμοι, ποταμοί, λίμνες, οικοσυστήματα, φυσικά τοπία, κλπ.)
· Έλεγχος των χρήσεων γης για προστασία και βιώσιμη ανάπτυξη των φυσικών πόρων μέσα από τους υφισταμένους θεσμούς και τους μηχανισμούς του χωροταξικού / πολεοδομικού σχεδιασμού και της προστασίας του περιβάλλοντος (θεσμικό πλαίσιο Ν.1337/83, Ν.1650/86, Ν. 2508/97, Ν.2742/99).
· Αναδιάρθρωση, ιεράρχηση και προώθηση του πλέγματος των αναγκαίων τεχνικών και κοινωνικών υποδομών
· Εξοπλισμός της έδρας του Δήμου με σύγχρονες και νέες διοικητικές και κοινωνικές υπηρεσίες ως και υπηρεσίες πολιτισμού, εμπορίου κλπ.

Γ. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ Β΄ ΦΑΣΗΣ ΣΧΟΟΑΠ ΔΗΜΟΥ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ
Σύμφωνα με τους στόχους και τις κατευθύνσεις του ΣΧΟΟΑΠ αλλά και σύμφωνα με τις προβλέψεις του Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδίου Πελοποννήσου, η Επίδαυρος πρόκειται να λειτουργήσει ως συμπληρωματικό δορυφορικό αστικό κέντρο υποστήριξης πρωτίστως τουριστικών δραστηριοτήτων και αγροτικών βιοτεχνιών του Περιφερειακού Κέντρου του δίπολου Ναυπλίου – Άργους. Αυτό αυτόματα επιβάλει δυναμικές επεμβάσεις. Θα πρέπει λοιπόν να προταθούν λύσεις για την ανάπτυξη – προώθηση της τοπικής οικονομίας .
Συγκεκριμένα:
1. Το υπό εκπόνηση ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Επιδαύρου, θα πρέπει να απεικονισθεί σε ενημερωμένο ψηφιακό υπόβαθρο, στο οποίο να απεικονίζεται η υπάρχουσα κατάσταση, γατί αυτή τη χρονική στιγμή, η όλη παρουσιαζόμενη εικόνα είναι ιδιαίτερα απατηλή, δίνοντας αρχικά την εντύπωση του ιδιαίτερα αραιοδομημένου, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει τοπικά πυκνός αστικός ιστός. Επιπλέον πρέπει να απεικονίζεται σε ενιαίο υπόβαθρο η συνολική έκταση του Δήμου με τα τοπωνύμια τους.
2. Η αναντιστοιχία επεκτείνεται και στην απεικόνιση και ιεραρχία του οδικού δικτύου.
3. Η προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος ιδιαιτέρου φυσικού κάλους, των αρχαιολογικών χώρων καθώς και η προστασία του παράκτιου χώρου και η διάκριση των ζωνών χρήσεων κατά κατηγορίες, θα πρέπει να ακολουθούν φυσικά στοιχεία και όχι παράλληλη μεταφορά νοητών ευθύγραμμων τμημάτων και παράλληλες χρήσεις των 75 μ. (παρόδια ζώνη), 100 μ. (προστασία αιγιαλού), και 500 μ.(τουριστικής ανάπτυξης). Παρατηρείται κατά πρώτο έλλειψη τεκμηρίωσης, κατά δεύτερο ελλιπής περιγραφή των υπό θεσμοθέτηση χρήσεων και κατά τρίτο ασυμφωνία χαρτών και υφιστάμενης κατάστασης
4. Στις περιοχές Ειδικής Περιβαλλοντικής Προστασίας να δοθούν με περισσότερη αυστηρότητα οι χρήσεις και οι όροι δόμησης και ας μην φτάνει σε τόσο αυστηρά όρια η αρτιότητα και η κατάτμηση (8 στρέμματα).
5. Στις περιοχές Ειδικής Περιβαλλοντικής Προστασίας οι παραρεμάτιες ζώνες θα έπρεπε να έχουν ορισθεί λόγω της παρέλευσης πολύ μεγάλου χρονικού διαστήματος.
6. Να γίνει αναφορά – εντοπισμός και οριοθέτηση των Δασικών και Αρχαιολογικών περιοχών, καθώς και των όποιων παραδοσιακών οικισμών
7. Η ανυπαρξία συγκεκριμένης πρότασης ή πιθανών θέσεων για τα ΧΥΤΑ σε συνδυασμό με την γεωλογική διερεύνηση της ευρύτερης περιοχής είναι απαραίτητη.
8. Θα πρέπει να προβλεφθεί και ο ανάλογος χώρος νέου νεκροταφείου, σε συνδυασμό με περιβαλλοντική και γεωλογική μελέτη
9. Στο παράκτιο μέτωπο του Δήμου δεν μπορεί να υπάρχει μια τόσο εκτεταμένη ζώνη τουρισμού, και επειδή μια τέτοια δραστηριότητα ελλοχεύει έντονες ενεργοποιήσεις, θα ήταν σωστότερο να διακόπτεται με κάποιους χώρους πράσινους (κοινόχρηστους – αθλητικούς, κλπ), ώστε να υπάρχει δυνατότητα απρόσκοπτης πρόσβασης στο θαλάσσιο μέτωπο.
10. Αναφέρεται η απαίτηση σύνταξης ειδικής γεωλογικής μελέτης. Πρέπει να αναφερθεί ότι στα πλαίσια του Ν.2508/97 η παραπάνω μελέτη είναι απαραίτητη, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εκπόνηση του ΣΧΟΟΑΠ, ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές όπως σε αρκετές ζώνες της περιοχής μελέτης. Κατά συνέπεια, ας ληφθεί υπόψη το ενδεχόμενο της αναθεώρησης ή επαναπροσδιορισμού ορισμένων παραμέτρων της μελέτης μετά την εκπόνηση της γεωλογικής μελέτης.
11. Οι κατευθύνσεις, τα προγραμματικά μεγέθη και η αναφορά καθώς και το πρόγραμμα ενεργοποίησης του ΣΧΟΟΑΠ χρήζει μεγαλύτερης προσοχής.

Ειδικότερα:
· Είναι απαραίτητο η διερχόμενη κυκλοφορία να μειωθεί στο κέντρο του οικισμού της Παλαιάς Επιδαύρου. Απαιτείται η χωροθέτηση δημοτικών χώρων στάθμευσης περιφερειακά του οικισμού. Στην περιοχή επέκτασης Βαγιωνά του οικισμού, να αλλάξει η ο προβλεπόμενος σχεδιασμός.
· Η προτεινόμενη θέση επέκτασης του οικισμού στην θέση της παραλίας του Αγίου Βλάση, δεν ευσταθεί διότι κατά πρώτο διασπά την όποια συνέχεια του αστικού ιστού, κατά δεύτερο ευρίσκεται στην διάσπαρτη κοίτη εκβολής του ρέματος με κατεύθυνση δύση – ανατολή και ήδη παρουσιάζονται φαινόμενα πλημμυρών στην περιοχή, και κατά τρίτο δημιουργείται ένα δομημένο τείχος από το μέρος της θάλασσας με συνέπεια την σημαντική αλλοίωση του υδάτινου μετώπου του Δήμου.
· Να εξεταστεί η δυνατότητα επέκτασης της οικιστικής περιοχής στο νοτιοανατολικό τμήμα του οικισμού, με την προϋπόθεση κατά πρώτο την οριοθέτηση και διευθέτηση του διερχόμενου ρέματος, κατά δεύτερο την γεωλογική καταλληλότητα των οικιστικών εκτάσεων και κατά τρίτο την πιθανότητα αλλαγής της χάραξης της οδού η την δημιουργία τεχνικού έργου, ώστε να μην διασπάται η συνέχεια του αστικού συνεχούς.
· Είναι απαραίτητη η εξασφάλιση σημαντικών κοινοχρήστων χώρων στον οικισμό της Παλαιάς Επιδαύρου, τόσο για τις προαναφερθείσες θέσεις στάθμευσης όσο και για την δυνατότητα ανάπλασης του κεντρικού τμήματος του οικισμού., σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο του Ν. 2508/97.
· Η επίλυση του προβλήματος του λιμένος του οικισμού της Παλαιάς Επιδαύρου, μπορεί να επιλυθεί με την κατάθεση στην αρμόδια υπηρεσία, μελέτης προστασίας και διατήρησης, λόγω ιδιαίτερης ιστορικής του σημασίας.

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Κλείνοντας την εισήγησή μας θα θέλαμε να επαναλάβουμε ότι οι παρατηρήσεις αφορούν σε γενικότερες ή επιμέρους επεμβάσεις στον χώρο, κύρια στον οικισμό της Παλαιάς Επιδαύρου, που διαπιστώθηκαν μετά από επιτόπια διερεύνηση και συζήτηση με τους Αρμοδίους Φορείς της περιοχής, και έχουν ως σκοπό την ένταξη στο ΣΧΟΟΑΠ των εδαφίων που προαναφέρθηκαν (τα περισσότερα από τα οποία έχουν ήδη διαπιστωθεί στην Μελέτη) με τελικό στόχο την βοήθεια που ένα εγκεκριμένο Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλεως προσφέρει με τις ήδη υπάρχουσες (συγκεκριμένες) αναφορές στις παραπάνω υποενότητες κατά την προκήρυξη εκπόνησης εν συνεχεία των όποιων Μελετών.-

Αθήνα, Φεβρουάριος 2007